UMC niet privé!
Het nemen van een belang in een privé-kliniek door het Universitair Medisch Centrum Utrecht is een stap in de verkeerde richting, vindt SP-Kamerlid Agnes Kant. Het binnenhalen van de commercie zal voor de zorg een paard van Troje blijken. Het is kortzichtig om te denken dat daarmee de nijpende problemen in de zorg kunnen worden opgelost. Op de langere termijn zal commercialisering leiden tot tweedeling en uitholling van de solidariteit. De zorg zal niet alleen duurder, maar ook slechter worden. Het antwoord op een falend overheidsbeleid in de zorg is niet meer commercie, maar beter overheidsbeleid.
Het Universitair Medisch Centrum in Utrecht neemt een belang van 25% in de privé-kliniek 'Alant Vrouw', wat het ziekenhuis enkele tonnen kost. Twee gynaecologen van het ziekenhuis nemen samen nog eens een belang van 10%. Het initiatief sluit aan bij een advies van de Raad voor Volksgezondheid eerder dit jaar, om winstoogmerk in de zorg niet langer uit te sluiten. Minister Bomhoff heeft nog niet gereageerd om mijn kamervagen over het initiatief van het UMC, maar als je het regeerakkoord leest kan je verwachten dat het nieuwe kabinet het omarmt.
Met het introduceren van winstoogmerk zullen ook de prikkels van de markt in de zorg gevoeld worden. Marktwerking past slecht bij goede zorg. Bij verdere commercialisering staat niet de hoeveelheid zorg die een patiënt nodig heeft centraal, maar de omvang van zijn beurs. De markt heeft er ook geen belang bij om te voorkomen dat de kosten van de zorg onnodig stijgen. Meer commercie in de zorg zal de solidariteit aantasten, als in de toekomst mensen tegen betaling, of voor wie bijvoorbeeld de werkgever wat wil bijleggen, eerder geholpen kunnen worden. De medicus-ondernemer Maljers, mede-initiatiefnemer van het Utrechtse project, , erkende in De Volkskrant van 10 augustus dat tweedeling in de gezondheidszorg dan onvermijdelijk is.
Ook via 'selectie in het aanbod' zal de solidariteit worden aangetast. Zorg met een winstoogmerk zal zich vooral richten op die zorg waar veel aan te verdienen valt. Commerciële zorgverleners zullen geneigd zijn te kiezen voor patiënten die het meeste kunnen betalen en voor behandelingen die het meeste opleveren. Dat zal ten koste gaan van behandelingen van zeldzame ziekten. Ook een intensive care is ondenkbaar in een privé-kliniek. De privé-klinieken pikken de commerciële krenten uit de zorgpap, en pikken het al schaarse personeel, wat wel degelijk ten koste zal gaan van de reguliere zorg. Commercie heeft ook risico's voor de kwaliteit. Zorg voor zo min mogelijk geld is niet hetzelfde als de beste zorg. Niet voor niets bepleit de Raad voor de Volksgezondheid dat met meer commercie ook de Inspectie moet worden uitgebreid. De inspecteur-generaal voor de Gezondheidszorg Kingma vroeg vorig jaar niet voor niets om speciaal toezicht op privé-klinieken als 'specifiek risicogebied'. Hij deed zijn verzoek naar aanleiding van een aantal ernstige incidenten die door de Inspectie in Zuid-Holland waren vastgesteld. En als het fout gaat, dan mogen de niet-commerciële collega's de complicaties en ontstane problemen vaak weer oplossen.
Tot slot zal door het winstoogmerk de zorg duurder worden. Behalve kosten zullen immers ook winsten moeten worden opgebracht. Bovendien is er het risico dat de vraag of een behandeling medisch wel noodzakelijk is verder naar de achtergrond verdwijnt. Amerikaans onderzoek heeft in dit verband aangetoond dat commerciële klinieken 10% duurder zijn dan klinieken zonder winstoogmerk. Ook recent onderzoek van de Universiteit van Maastricht, gedaan in opdracht van het ministerie, wijst er op dat met commercie zorg duurder wordt.
Als reden voor meer commercieel initiatief in de zorg wordt aangevoerd dat ziekenhuizen op zoek zijn naar alternatieve inkomstenbronnen en willen ontsnappen aan de bureaucratische regels. Dit is zeer begrijpelijk. De jarenlange financiële tekorten hebben tot grote problemen geleidt. En door regelwoede van de overheid om alles tot op de laatste cent en in detail te willen controleren is een enorme bureaucratie ontstaan. Het is echter kortzichtig en gevaarlijk om de nieuwe commerciële initiatieven, die nu opkomen op de puinhopen in de huidige zorg, te zien als de oplossing voor de structurele problemen in de reguliere zorg. Minder bureaucratie in de zorg ontstaat niet door meer privé-klinieken, maar door een betere organisatie van de niet-commerciële ziekenhuizen. Als privé-klinieken efficiënter kunnen werken - wat als dat zo is, denk ik vooral te maken heeft met het selectieve aanbod - waarom kan dat dan niet in een regulier ziekenhuis? En als gynaecologen wel tijd hebben op te opereren in de privé-kliniek, waarom opereren ze dan niet meer in het niet-commerciële ziekenhuis? Als de belangrijkste reden hiervoor is dat in reguliere ziekenhuizen het budget op is, dan moet ook daar de oplossing worden gezocht.
Niet de commercie, maar de overheid moet de tekorten en bureaucratie in de zorg oplossen, door op grote schaal te investeren in goede reguliere zorg voor iedereen. Als we hechten aan gezondheidszorg gebaseerd op solidariteit, dan mogen we verdere tweedeling niet accepteren.