Vier vragen aan Cem Lacin over het rapport over een eerlijke overheid

Een commissie van de Tweede Kamer heeft onderzoek gedaan naar de problemen bij de uitvoeringsorganisaties van de overheid. Denk aan het UWV, CAK, CBR of SVB. De conclusies liegen er niet om. Het belang is groot, want we willen allemaal de overheid als bondgenoot en niet als tegenstander. Reden genoeg om hier een paar vragen over te stellen aan Cem Lacin, SP-Kamerlid en lid van die commissie.

Wat zijn de belangrijkste conclusies van de commissie?

De belangrijkste conclusies van de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties zijn dat het beleid dat gemaakt wordt goed uitpakt voor ongeveer 80% van de mensen, maar dat de menselijke maat voor de 20% die in de problemen zitten, met de jaren is verdwenen. Redenen hiervoor zijn de jarenlange bezuinigingen op de uitvoering. Uitgevoerd in de hoop dat de digitalisering en een kleinere overheid de toekomst zouden zijn. De Commissie concludeert dat dit niet altijd de oplossing is en dat de overheid altijd laagdrempelig benaderbaar moet zijn voor mensen met vragen of problemen. 
Daarnaast moeten wetten en regels getoetst op de uitvoerbaarheid en de gevolgen voor mensen en moet het kabinet samen met de departementen transparanter en vollediger communiceren richting de Tweede Kamer. Informatie moet niet verbloemd worden en fouten moeten toegegeven worden.

Wat viel jou het meest op tijdens het onderzoek?

Het inzicht dat een sterke overheid nodig is voor mensen die niet goed uit digitale systemen komen en het feit dat deze conclusie zowel politiek als maatschappelijk breed gedragen wordt. De overheid moet niet aangestuurd worden als commercieel bedrijf waar efficiëntie centraal staat, de menselijke maat moet centraal staan. Ook is vaak gezegd dat ambtenaren in dienst staan van de samenleving en niet van een zittende minister of kabinet, dat besef moet ervoor zorgen dat de Tweede Kamer informatie veel vollediger en zonder correcties om een bewindspersoon te beschermen gaat ontvangen.  

Wat betekent dit rapport voor Nederland?

Iedereen in Nederland komt in aanraking met een uitvoeringsorganisatie, denk aan de Belastingdienst, het UWV, het CBR of de SVB. Daarom zijn de conclusies en aanbevelingen van de commissie van groot belang en moeten deze opgevolgd worden. Daarmee gaat de overheid weer achter de mensen staan en werken vanuit vertrouwen. Het leed wat veroorzaakt is door bezuinigingen en het wantrouwen richting de mensen moet stoppen. Dit rapport doet concrete voorstellen om hier snel aan te werken.

En nu? Wat gaat er na dit rapport gebeuren?

Dit rapport wordt snel na de verkiezingen door de Tweede Kamer behandeld. Als de aanbevelingen worden overgenomen, moeten de Tweede Kamer en het kabinet snel tot actie overgaan. Als commissie hebben we de Kamervoorzitter ook uitdrukkelijk gevraagd om dit in de gaten te houden en de Tweede Kamer te blijven wijzen op de rol van de overheid, als het gaat om mensen die in de knel komen en het oplossen van problemen. Er moet geïnvesteerd worden in de uitvoering, het kabinet moet transparant communiceren richting de Kamer en de Tweede Kamer zelf moet voldoende tijd nemen om wetten zorgvuldig te behandelen en vaker direct met de werkvloer van uitvoeringsorganisaties in gesprek gaan. 

Op initiatief van de SP komt er ook een parlementaire enquête, onder andere naar wat er mis is gegaan bij de toeslagenaffaire. De conclusies uit dit rapport worden daarin meegenomen.