Een rechtvaardig migratiebeleid: vijf vragen aan Jasper van Dijk
Het bevorderen van menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit is ons uitgangspunt. Met deze waarden is het slecht gesteld als je ziet hoe het vluchtelingen en migranten over de hele wereld vergaat. Mensensmokkelaars verdienen grof geld aan het organiseren van levensgevaarlijke overtochten naar Europa, met duizenden verdrinkingsdoden tot gevolg. Mensen die geen geld hebben om een smokkelaar te betalen of fysiek niet in staat zijn om in een bootje de zee over te gaan, kunnen de overtocht sowieso niet maken. Jasper van Dijk pleit voor een rechtvaardig migratiebeleid.
Wat moet er gebeuren volgens de SP?
Laat ik één ding vooropstellen: het vraagstuk rond migratie is ingewikkeld en kent geen makkelijke oplossingen. Het fundamentele probleem is dat er veel te weinig gebeurt aan de oorzaken waarom mensen migreren. Neem de permanente oorlog tegen landen als Afghanistan, Irak en Syrië. Die oorlog heeft vrede niet dichterbij gebracht, wel de ellende vergroot. Kijk ook naar de enorme macht van multinationals zoals Shell. Zij maken winst ten koste van mensen in Afrika. Door oneerlijke handelsverdragen krijgen die landen niet de kans om op te staan tegen de macht van het grote geld en hun economie op te bouwen. Ook de belastingontwijking via Afrikaanse landen wordt in stand gehouden. Dat moet dus anders.
Afgelopen periode heb ik met veel deskundigen gesproken. Van hoogleraren migratierecht tot Vluchtelingenwerk. Iedereen is het erover eens: de huidige situatie is onacceptabel. Sinds 2015 verdronken er ongeveer 12.000 mensen in de Middellandse Zee, waardoor deze zee een van de dodelijkste grenzen ter wereld is geworden. Iedereen kent de afschuwelijke beelden. Mensensmokkelaars verdienen veel geld omdat ze mensen enorme bedragen laten betalen voor de levensgevaarlijke overtocht. Dat heeft met rechtvaardigheid niets te maken.
Hoe kijken andere partijen hier tegenaan?
In de Tweede Kamer spreken vrijwel alle partijen mooie woorden over de aanpak van ‘grondoorzaken’ van migratie, maar in de praktijk houden ze de ongelijkheid, oneerlijke handelsverdragen en permanente oorlogen vaak in stand. Dat geldt zeker voor de regering. Hierdoor zal onvrijwillige en noodgedwongen migratie blijven bestaan. Ik vind er niets sociaals aan dat mensen met behulp van mensensmokkelaars de wereld over moeten trekken op zoek naar veiligheid of een betere toekomst.
Hoe gaat de SP de gevaarlijke overtocht voorkomen?
De meeste vluchtelingen willen zo dicht mogelijk bij huis worden opgevangen. In de regio van het land van herkomst spreken ze vaker een verwante taal, is de cultuur meer vergelijkbaar en is de afstand minder groot. Daarom zijn veel meer investeringen in de huidige opvang van vluchtelingen nodig. Dat betekent ook investeren in perspectief, zoals onderwijs en werkgelegenheid. Overigens vind ik dat niet alleen gekeken moet worden hoe we werkgelegenheid voor vluchtelingen organiseren, maar óók voor de bevolking van het land dat deze vluchtelingen opvangt.
Om te voorkomen dat mensen met behulp van smokkelaars alsnog de levensgevaarlijke tocht maken, vinden we dat de mogelijkheid voor een asielprocedure in de regio onderzocht moeten worden. Nu moeten mensen eerst de Middellandse Zee over, voordat ze een asielaanvraag kunnen doen. Waarom kijken we niet of mensen die aanvraag kunnen doen vóórdat ze de oversteek moeten maken? Mensen die in gevaar zijn, maar geen mensensmokkelaar kunnen betalen, kunnen we zo ook een veilige plek bieden. Hiervoor moet gelden dat deze locaties voldoen aan internationale standaarden. In geen geval mogen mensen teruggestuurd worden naar onveilige landen (het zogenaamde beginsel van non-refoulement). Op die manier kan worden gegarandeerd dat mensen op humane wijze worden opgevangen.
Wie komen er voor opvang in aanmerking?
Onze uitgangspunten zijn helder: mensen die conform het Vluchtelingenverdrag recht hebben op asiel, moeten altijd kunnen rekenen op bescherming. Deze mensen hebben recht op adequate opvang, het liefst zo dicht mogelijk bij huis. Maar als dat niet mogelijk is, dan neemt Europa en ook Nederland haar eerlijke deel. Ik neem afstand van de rechtse aanpak om vluchtelingen alleen maar terug te duwen en niets te doen aan de grondoorzaken. Wij respecteren het Vluchtelingenverdrag, het recht op een asielprocedure en we verwerpen het idee van een fort Europa.
Tegelijk moeten we ook eerlijk zijn tegen de mensen die – volgens het Vluchtelingenverdrag - niet in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning. Dit zijn mensen die naar Europa willen komen om hier te wonen en werken, maar geen recht op asiel hebben. Ook zij wagen nu hun leven door in een bootje te stappen om vervolgens in Europa een leven zonder perspectief tegemoet te gaan. De Amerikaanse socialist Bernie Sanders verwoordde het mooi: “Open grenzen politiek is wat rechtse partijen het liefst hebben. Laat iedereen maar binnen, dan wordt arbeid vanzelf goedkoper en profiteert het grootkapitaal ten koste van de mensen. Daar geloof ik dus niet in.”
De procedure moet kort en adequaat zijn, zodat mensen snel weten waar ze aan toe zijn. Als duidelijk is dat zij geen recht hebben op verblijf, dan moeten ze ook zo snel mogelijk terug. Het beste zou zijn als deze procedure in de regio plaatsvindt, zodat mensen niet de levensgevaarlijke overtocht hoeven te maken.
Hoe nu verder?
Wij hebben flinke kritiek op de Europese Unie en de macht die Brussel naar zich toetrekt. Maar bij sommige zaken, zoals migratie, is het belangrijk dat Europese landen samenwerken. Er zal geïnvesteerd moeten worden in goede opvang, betere asielprocedures en een rechtvaardige verdeling van vluchtelingen. De Europese Verkiezingen volgend jaar zullen dan ook een belangrijk moment zijn. Kiezen we voor de status quo of voor een rechtvaardig migratiebeleid?
