Sadet Karabulut bezoekt Rif-gebied in Marokko
Afgelopen week hebben SP-Kamerlid Sadet Karabulut en partijsecretaris Hans van Heijningen een driedaags werkbezoek gebracht aan Marokko. Karabulut: 'Al bijna een jaar gaan overal in Marokko mensen de straat op. Zij willen dat de welvaart in het land eerlijk verdeeld wordt en eisen banen, zorg, onderwijs en een einde aan de corruptie en straffeloosheid. Jongeren en ouderen en – voor het eerst – duizenden vrouwen gaan de straat op voor een betere toekomst. Veel Marokkaanse Nederlanders voelen zich betrokken bij die protestbeweging en hebben de afgelopen maanden solidariteitsacties in Nederland georganiseerd. Als SP zijn wij solidair met deze volksbeweging.'
De in het Rif-gebied (Noord-Marokko) ontstane Hirak-beweging gaat in de kern om basale mensenrechten. Karabulut: 'Wij wilden de mensen uit die beweging, autoriteiten en vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties zelf spreken om zo een beter beeld te krijgen van de situatie, want ook Nederland kan hier een rol spelen.' Karabulut en van Heijningen zijn in dat kader op bezoek geweest bij mensenrechtenorganisaties en parlementariërs in Rabat. In Al Hoceima hebben zij gesproken met familie van de politieke gevangenen, vakbonden en lokale mensenrechtenorganisaties. Van Heijningen: ‘Wij kunnen de situatie in Marokko niet vanuit hier veranderen, dat doen de mensen daar zelf door in beweging te komen. Maar we kunnen hen wel steunen, het verhaal verder vertellen en een steentje bijdragen aan de internationale solidariteit.’
Het protest ontvlamde oktober vorig jaar na de dood van een jonge visverkoper, Mohsin Fikri, in Al Hoceima. Fikri had in de haven een partij vis gekocht, wilde die doorverkopen op straat, werd aangehouden door de politie maar weigerde steekpenningen te betalen. Daarop gooide de politie zijn vis in de vuilniswagen voor vernietiging, waarna Fikri uit wanhoop de vuilniswagen in sprong om zijn vis daaruit te halen. Vervolgens werd hij vermalen, waarop een volksprotest losbarstte.
Al snel werd Nasser Zafzafi, een Riffijn, hét gezicht van de beweging. Hij vertolkte de in de regio breed gedeelde frustratie over de achterstelling, corruptie en vernedering door de autoriteiten. De eisen van de Hirak-beweging zijn eenvoudig: het opheffen van de militarisering van de regio, werk zodat jongeren een toekomst op kunnen bouwen, een universiteit om te kunnen studeren en een einde aan de corruptie in de haven en het vastgoed. Hij riep op tot het houden van een massademonstraties op 20 juli van dit jaar maar werd eind mei opgepakt omdat hij in de moskee een imam tegen zou hebben gesproken die de Hirak veroordeelde omdat de beweging tweedracht zou veroorzaken. Na zijn arrestatie zijn de afgelopen maand tientallen andere vreedzame activisten van de Hirak-beweging opgepakt, waaronder docenten, journalisten en vakbondsactivisten.
Ahmed, de vader van Nasser Zafzafi, ontving beide SP'ers in zijn woning in Al Hoceima. Hij geeft een toelichting op de Hirak-beweging vanuit een historisch perspectief. Zafzafi: 'Wij maken dit niet voor de eerste keer mee. Ik schaam mij om over onze geschiedenis te spreken. Wij hebben gestreden, geleden en offers gebracht voor het landsbelang. Maar ook in het verleden zijn onze opstanden voor rechtvaardigheid meermaals hardhandig neergeslagen. Dat gebeurde al in de twintiger jaren van de vorige eeuw, daarna in 1958 door het leger onder leiding van koning Mohammed-V en in1984 werd de studentenopstand in onze regio bloedig neergeslagen door koning Hassan-II.
Zafzafi: 'Ik heb nooit iets goeds van hen gezien. Wij zijn een vreedzaam volk, iedere keer dachten we 'we vergeten het, we moeten verder maar we vergeven hen niet.' Maar na de dood van de vishandelaar Fikri is hier iets geknapt. Nu zeggen wij 'genoeg is genoeg'. Wij hebben geen enkel geloof meer in de politiek. Het volk is Hirak, Hirak is het volk. Ze vernederen ons, noemen ons nietsnutten of separatisten. Maar niets is minder waar, de Rif is Marokko en Marokko is de Rif. Na de 20 februariprotesten in 2011, kwam koning Mohammed-VI met een belangrijke toezegging. De grondwet werd veranderd om de beweging tegemoet te komen die streed voor vrijheid, waardigheid en rechtvaardigheid. Maar nu ziet de Hirak-beweging van arme jongens met simpele eisen zich geconfronteerd met geweld en onderdrukking. De autoriteiten moeten inzien dat zij geen enkel draagvlak meer hebben. Ze kunnen dit alleen oplossen door de politieke gevangenen vrij te laten en met onze kinderen om tafel te gaan praten.'
De Riffijnse vrouwen nemen een bijzondere positie in binnen de Hirak-beweging. Vrouwen die nooit buiten kwamen, lopen nu voorop in de protesten. Zij staan oog in oog met de ordediensten. De Hirak-beweging brengt een emancipatiegolf teweeg. Vrouwen nemen het woord en dat is ongekend in deze regio. Ouahda El Ajjouri: ‘Onze mannen, vrienden en collega's zijn zonder reden van hun bed gelicht, uit de klas gehaald of ontvoerd en gevangen gezet. Zij zijn politieke gevangenen en moeten direct worden vrijgelaten. Diegenen die onze mensenrechten schenden zouden moeten worden opgespoord en berecht.' Moeders en vrouwen van de politiek gevangenen vertellen over gevallen van zware mishandeling van hun geliefden. Over hoe zij 600 km verderop in de 'Oukacha' (gevangenis in Casablanca) vast zitten waardoor hun familieleden wekelijks 1.200 km moeten reizen om hun geliefden kort te kunnen spreken. Sekkaki Houda, een jonge vrouw: 'Wij gooien geen stenen, wij willen rechtvaardigheid, een goed leven, een toekomst voor onze kinderen, een ziekenhuis en universiteit. Waarom worden we hiervoor collectief gestraft? Hoe moet ik mijn kinderen onderhouden? Zij moeten zich doodschamen. Maar stoppen kunnen zij ons niet.'
Ook van mensenrechtenorganisaties krijgt de SP-delegatie bloedstollende verhalen te horen. Vanuit de hele Marokkaanse samenleving bestaat er brede steun voor de Hirak-beweging. Niet in de laatste plaats vanwege de schrijnende armoede in meerdere regio's. En vanwege de corruptie en de straffeloosheid. Hoewel iedereen beaamt dat er na de 'jaren van lood' onder Hassan-II – waarin politieke tegenstanders in geheime gevangenissen werden gemarteld – onder de nieuwe koning en onder invloed van de Arabische lente op papier belangrijke stappen vooruit zijn gezet, zien mensen daar in de praktijk te weinig van terug. Façade-politiek is de term die keer op keer valt. Ook leeft onder Riffijnen het gevoel dat de EU-landen vooral geïnteresseerd zijn in de stabiliteit van het land en de regio en de mensenrechtenschendingen voor lief nemen. Niet wegkijken maar stelling nemen want als de Marokkaanse regering ergens gevoelig voor is dan is het druk van buitenaf.
Karabulut: 'Er wordt een belangrijke strijd gevoerd in Marokko. De Hirak-beweging is een brede beweging met hele menselijke eisen. De Riffijnen zijn moedige mensen die zich op vreedzame wijze inzetten tegen machtsmisbruik, ongelijkheid en mensenrechtenschendingen. Daar heb ik niets dan respect voor, het was een voorrecht om hier enkele dagen te zijn. Ik ben geschrokken van het militair machtsvertoon en de grove mensenrechtenschendingen. Onze regering moet daar stelling in nemen. De Nederlandse regering is een goede vriend van Marokko en werkt samen met het land. Goede vrienden moeten niet bang zijn elkaar de waarheid te vertellen. Ook moeten we eens goed kijken wie er profiteren van de EU-subsidies aan de regio.' De SP'ers hebben gezien hoe de Marokkaanse overheid de meest kwetsbare mensen die voor hun rechten opkomen kapot maakt door kostwinners gevangen te zetten en te voorkomen dat zij hulp krijgen van buitenaf. Van Heijningen: 'Daar kunnen we ons niet bij neerleggen. Socialisten zijn internationalisten. Wij hebben groot respect voor al die mensen die voor hun rechten opkomen en daar een hoge prijs voor betalen. Het minste dat wij kunnen doen is daar een klein steentje aan bijdragen.’
