Kwaliteit en onafhankelijkheid wetenschap onder druk

De kwaliteit en de onafhankelijkheid van de wetenschap staan onder druk. Dat concludeert SP-Kamerlid Jasper van Dijk naar aanleiding van het zaterdag verschenen onderzoek De wetenschapper aan het woord, onder bijna 1.000 wetenschappers. 'De wetenschap wordt steeds meer gestuurd door externe partijen, zoals de overheid en het bedrijfsleven. Het ongebonden onderzoek is in het geding', aldus Van Dijk.   

Van Dijk: 'Door bezuinigingen en eisen van externe opdrachtgevers worden onderzoekers steeds meer in een keurslijf gedrongen. Dat is doodzonde, want echte doorbraken komen juist voort uit ongebonden onderzoek. Respondenten willen bevrijd worden van alle druk van buitenaf. De wetenschap zou niet langer in dienst moeten staan van externe geldschieters zoals bedrijven. Dat is de herbezinning waarop wordt aangedrongen.' 

Ook de kwaliteit van het onderzoek staat onder druk, blijkt uit het onderzoek. Van Dijk: 'In plaats van kwaliteit, wordt steeds meer gekeken naar kwantitatieve gegevens, zoals het aantal publicaties, promoties en diploma's. Alle bureaucratie rond aanvraagprocedures leidt bovendien tot stress en hoge werkdruk. Het is veelzeggend dat bijna de helft van de respondenten aangeeft dat ze hun vak niet meer volgens professionele normen kan uitoefenen.' 

De SP legt de conclusies en aanbevelingen voor aan regering en parlement. Van Dijk: 'Minister Bussemaker heeft geen moeite met de vermarkting van de wetenschap. De innige banden met het bedrijfsleven worden zelfs aangemoedigd. De onafhankelijkheid komt in het geding: maar liefst 38% van de respondenten kent voorbeelden van beïnvloeding van onderzoek. Zo krijg je dus wetenschap op bestelling.' 

Het onderzoek van de SP komt ruim een jaar na de bezetting van het Maagdenhuis in Amsterdam. Het leidde tot een fel debat over de rol van de wetenschap en de manier waarop universiteiten worden bestuurd. Er is veel gezegd en geschreven door commentatoren buiten de wetenschap. Met dit onderzoek laat de SP de wetenschapper zélf aan het woord. 

Enkele uitkomsten van het onderzoek: 

• 85 procent pleit voor meer geld naar de eerste geldstroom. 
• Ruim driekwart spreekt zich uit tegen het 'vermarkten' van de universiteit. 
• Ruim twee derde is ontevreden over de wijze van financiering van de universiteit. 
• Zestig procent vindt dat er minder moet worden afgerekend op aantal publicaties, promoties en diploma's. 
• Driekwart van de respondenten wil af van de vele flexcontracten op de universiteit. Deze bedreigen de kwaliteit en continuïteit van het onderzoek. 
• 72 procent van de respondenten zegt (bijna) altijd of vaak onder grote tijdsdruk te moeten werken. Verantwoording en controle zijn doorgeslagen. 
• 56 procent zegt niet voldoende de eigen agenda van ongebonden onderzoek te kunnen bepalen. 
• 38 procent van de respondenten kent voorbeelden van beïnvloeding van inhoud, opzet of presentatie van onderzoek.