In onze Echte Staat van de Unie is niet Juncker maar de buurt de basis

De Echte Staat van de Unie

Gewone mensen vertellen over hen die risico lopen op sociale uitsluiting en armoede. Daarvoor hoef je in de Europese Unie niet ver te zoeken: één op de vijf burgers in de EU behoort tot deze groep. Ze vertellen over de uitzichtloosheid die werkloosheid met zich meebrengt: 1 op de 12 mensen die behoort tot de beroepsbevolking in de EU, zit zonder werk. In de eurolanden is dat zelfs 1 op de 10.

Gewone mensen zien de uitbuiting op de werkplek en komen met verhalen over schandalige toestanden. Chauffeurs die geen toelages krijgen voor eten en een fatsoenlijke plek om te slapen, als zij internationale ritten maken. Buitenlandse werknemers in de bouw die hun collega’s niet verstaan, met alle gevolgen voor de veiligheid op het werk.

Gewone mensen uit Zuid-Europa en uit Ierland vertellen van de crisis in hun land. Ze getuigen van de jongeren waarvan ongeveer de helft werkloos is. Ze zien jongeren vertrekken naar het buitenland op zoek naar een beter leven. Ze zien jongeren terechtkomen in de criminaliteit. En ze zien dat hun nationale overheid bevel na bevel krijgt uit Brussel, of is het Berlijn, om verder te bezuinigen. De burgers uit Thessaloniki kunnen vertellen over hun acties tegen privatisering van de drinkwatervoorziening.

Duizenden mensen demonstreren regelmatig tegen de handels- en investeringsverdragen die Brussel het liefst zelf afsluit met landen als de VS en Canada, zonder dat de burgers daar nog iets over te zeggen hebben. Mensen die er geen zin in hebben dat multinationals via deze verdragen eerste rang zitten bij afspraken over normen op het gebied van milieu, productveiligheid en wat al niet. Mensen die de hypocrisie en geheimzinnigheid rondom de verdragen terecht aan de kaak hebben gesteld.

Schippers in de Middellandse Zee vertellen hoeveel vluchtelingen ze uit zee hebben opgepikt. En mensenrechtenorganisaties brengen rapport na rapport uit over de erbarmelijke situatie van alleenstaande minderjarigen. In Griekenland worden deze kinderen opgevangen in politiecellen, omdat er geen specifieke opvang voorhanden is. En op hun tocht naar en door Europa vallen ze ten prooi aan mensenhandelaren die er niet voor terugdeinzen kinderen over te leveren aan de prostitutie.

Iedereen in Brussel kent de enorme hoeveelheid lobbykantoren in de Europese wijk. Niet voor het milieu of het algemeen belang, maar om de belangen van grote bedrijven veilig te stellen. De machtige lobby van multinationals die doordringt tot in de verste hoeken van de Europese instellingen. De cultuur van vriendjespolitiek. De meeste burgers in Europa spreken daarbij hun afschuw uit over de overstap van de voorganger van Juncker, Barroso, naar Goldman Sachs, de bank die mede voor de financiële crisis gezorgd heeft.

Waar Juncker in de ‘State of the Union’ vanuit zijn ivoren toren vooral denkt aan macht voor hemzelf en zijn Europese Commissarissen, zien gewone mensen ellende, geweld en afbraak van publieke voorzieningen. Geen wonder dat steeds meer van die gewone mensen zich afkeren van de EU. Zij keren zich af van de pompeuze gebouwen in Brussel en Straatsburg. Zij keren zich af van mensen als Juncker, die als Luxemburgse minister van Financiën leuke belastingdeals met multinationals afsloot.

De Echte Staat van de Unie laat zien dat de EU op de schop moet: neem de buurt als basis, geef gewone mensen de macht over hun buurt terug, en werk in Europa samen waar dat tot wederzijds voordeel strekt. Daar is geen politieke Europese Commissie voor nodig.

Het antwoord op de Echte Staat van de Unie moet in elk geval uit deze vijf hoofdpunten bestaan:

1. Lidstaten gaan zelf weer over hun publieke diensten: sociale huisvesting, zorg, water, elektriciteit, openbaar vervoer, onderwijs en alle andere voorzieningen waarvan de burgers in een lidstaat vinden dat je die niet aan de markt over moet laten.
2. De nationale parlementen bepalen weer de hoogte en invulling van de nationale begroting. Als zij armoede- en werkloosheidsbestrijding prioriteit willen geven, ook als dat extra overheidsinvesteringen vergt, dan moeten zij Brussel niet op hun pad vinden. Samenwerking tussen de eurolanden is prima, maar er komt een einde aan dictaten ter wille van de gemeenschappelijke munt.
3. Lidstaten bepalen zelf hoe zij hun arbeidsmarkt regelen. Ze kunnen tijdelijk het vrij verkeer van werknemers uit andere lidstaten beperken, als er sprake is van een noodsituatie op de arbeidsmarkt. Ze gaan zelf over de controles op de werkplek om illegale uitbuitingspraktijken te bestrijden en worden hierin niet gehinderd door Brusselse regels over vrij verkeer van diensten en vrij verkeer van vestiging.
4. Handels- en investeringsverdragen worden alleen nog afgesloten, als ze tot wederzijds voordeel van gewone mensen in de deelnemende landen zijn. Nationale parlementen hebben daarbij het laatste woord, en waar mogelijk de kiezer via referenda.
5. Voorstellen tot uitbreiding van de Europese Unie, dan wel voorstellen voor wijziging van het EU-Verdrag, zeker als daarbij nog weer nieuwe bevoegdheden aan Brussel worden gegeven, vereisen niet alleen goedkeuring door de nationale parlementen, maar worden, afhankelijk van de nationale mogelijkheden, voorgelegd aan de burgers via referenda.

Het vergezicht van de Echte Staat van de Unie is er één waar Juncker en zijn collega’s zijn opgestapt, waar de lobbykantoren van multinationals in Brussel leeg zijn, en waar alle mensen in Europa een menswaardig bestaan hebben. In de Echte Staat van de Unie is niet de markt maar de buurt de basis.