Werkbezoek aan Calais: Humanitaire noodsituatie vraagt om drastische maatregelen
Op vrijdag 23 januari brachten Dennis de Jong en Bart Linssen van de eurofractie een werkbezoek aan het eurotunnel complex in Calais. Hoewel de situatie in Calais alarmerend is, worden er bij de eurotunnel voor vrachtwagens nieuwe voorzieningen gebouwd, waardoor chauffeurs er vanaf eind dit jaar kunnen rekenen op een 100% (vrijwillige) controle aan de Franse zijde. Daarmee zouden ze bij aankomst in de Britse zone gevrijwaard moeten zijn van verstekelingen en de daarmee samenhangende boetes.
De situatie in de zeehaven van Calais is echter nog lang niet zover. Er is duidelijk sprake van een waterbedeffect: wordt het op de ene verbinding moeilijker, dan wijken de migranten uit naar andere verbindingen. Ook in Nederland komt er, bijvoorbeeld in Hoek van Holland, meer druk. Hoewel op korte termijn betere (vrijwillige) controles vóór het passeren van de grens kunnen helpen, is het duidelijk dat het structurele probleem van illegale migratie naar Engeland moet worden aangepakt. Daarvoor is het nodig om het hele Europese asiel- en migratiebeleid op de schop te nemen.
Het bezoek was samen met het vakblad Truckstar georganiseerd naar aanleiding van klachten van Nederlandse vrachtwagenchauffeurs. Zij proberen op alle mogelijke manieren tegen te gaan dat migranten zich in hun wagen verstoppen om zo illegaal naar Engeland te kunnen reizen, maar het is ondoenlijk om dit helemaal te voorkomen. Ze klagen daarbij over onvoldoende medewerking van de Franse autoriteiten. Bovendien zijn de Britten er als de kippen bij om alle chauffeurs een boete op te leggen, als er ondanks alles toch nog één of meer verstekelingen worden aangetroffen.
Omdat er net de dag tevoren een flinke brand was geweest in de tunnel, en er daardoor een deel van de tunnelbuis was afgezet, konden we met eigen ogen de lange files zien vóór de ingang van de terminal. Files zijn goed voor migranten: terwijl de meeste vrachtwagens juist proberen te voorkomen om vóór de beveiligde zone te stoppen, kun je niet anders, als er lange files staan. We zagen dat op klaarlichte dag veel migranten over de weg lopen op zoek naar een vrachtwagen waar ze in kunnen klimmen. Het afgelopen jaar zijn de confrontaties tussen chauffeurs en migranten enorm toegenomen: de migranten zijn agressiever geworden en de chauffeurs gebruiken zelf ook vaker geweld.
Er is zonder meer sprake van een humanitaire noodsituatie. We zagen de kampementen van migranten die in de vrieskoude in een eenpersoonstentje slapen. Het zijn mensen die vaak al de barre tocht over de Middellandse Zee achter zich hebben en voor wie de overtocht naar Engeland een peulenschilletje is. Toch blijft het angstaanjagend, als je ziet dat mensen zich hangend in het onderstel van de wagen laten vervoeren, of zich in koelwagens verstoppen. We kregen geen cijfers over het aantal ongevallen, maar een peulenschil is de overtocht absoluut niet.
Eigenlijk kent Calais alleen maar verliezers: chauffeurs die ondanks alle inspanningen, toch een boete krijgen opgelegd. Migranten die hun levens op het spel zetten op zoek naar een beter bestaan. En autoriteiten die zich zelf ook machteloos voelen.
Op korte termijn zijn er wel verbeteringen mogelijk. De Fransen gaven ons de garantie dat chauffeurs altijd kunnen rekenen op politiebijstand binnen 15 minuten, als ze geconfronteerd worden met agressie. Ze moeten dan wel het nummer 112 of 17 bellen. Bij de eurotunnel wordt een nieuwe, grote en goed beveiligde parkeerplaats aangelegd na de eerste, vrijwillige controles. De toegangswegen worden uitgebreid en de CO2-controles (waarmee bij de meeste vrachtwagens kan worden gezien of er mensen aan boord zijn) worden versterkt, zodat alle vrachtwagens gecontroleerd kunnen worden. Aan de situatie dat chauffeurs worden doorgestuurd zonder dat ze een door hen gewenste CO2-controle krijgen, zal dan een einde zijn gekomen.
Tijdens het bezoek hebben we ontzettend veel hulp gekregen van Martin Nikkelen Kuijper, een Nederlandse chauffeur die speciaal voor ons bezoek uit Twente naar Calais was gereisd. Tijdens de gesprekken met de Franse autoriteiten kon hij ze confronteren met zijn eigen ervaringen en dat was voor alle partijen verhelderend. Blijft over dat de Britten eigenstandig opereren en een zero tolerance beleid voeren. Chauffeurs die ondanks de controles verstekelingen vervoeren, krijgen boetes van enkele duizenden euro’s voor hun kiezen.
Omdat er zowel in de Benelux als in Frankrijk nog veel meer oversteekpunten zijn, is een totaalaanpak nodig. De controlefaciliteiten in andere havensteden, en ook in de zeehaven van Calais, zullen moeten worden opgevoerd, zodat ook daar chauffeurs die dat willen, hun wagen kunnen laten controleren en daarna onmiddellijk in een beveiligde zone kunnen parkeren in afwachting van de overtocht. Dat vergt een enorme inspanning van Frankrijk, België en Nederland, maar het voorkomt dat chauffeurs het slachtoffer worden van wat in wezen een falend asiel- en immigratiebeleid is.
Op langere termijn zullen er fundamentelere oplossingen moeten komen. Dit jaar gaat het Europees Parlement zich intensief bezighouden met het functioneren van het Europese asielsysteem, met name waar het gaat om de uit de hand gelopen situatie aan de Middellandse Zee. Daar ligt de bron van het probleem: een land als Italië probeert te voorkomen dat het zelf asielverzoeken moet behandelen en bevordert illegale doorreis van asielzoekers naar andere lidstaten. In Frankrijk wordt het eveneens moeilijk gemaakt een asielverzoek in te dienen en duurt het erg lang, voordat asielverzoeken zijn behandeld. Juist daarom willen veel mensen doorreizen naar het VK, dat bekend staat om kortere asielprocedures.
De SP pleit al jaren voor een regeling waarbij aan de Europese buitengrenzen, bijvoorbeeld in Italië en Griekenland, Europese asielcentra worden opgericht, waar de eerste behandeling van asielverzoeken plaatsvindt. Hiermee zou in ieder geval de illegale doorreis sterk worden beperkt. Tegelijkertijd moet Frankrijk, net als alle andere lidstaten, de asielverzoeken die het krijgt, snel behandelen en zorgen voor goede opvang voor de asielzoekers. Daarmee zou de ergste druk van de ketel moeten zijn. Mochten er desondanks toch nog veel asielzoekers naar het VK willen, bijvoorbeeld omdat ze daar familie of bekenden hebben, dan wel uit voormalige Britse koloniën afkomstig zijn, dan zouden er met het VK afspraken moeten worden gemaakt over een soepeler beleid: op vrijwillige basis kan het VK ook nu al besluiten dergelijke asielverzoeken te behandelen. Door van die mogelijkheid gebruik te maken, kan veel leed worden bespaard.
Alleen een alomvattende aanpak kan een oplossing bieden voor de humanitaire noodsituatie in Calais en andere havensteden. Zo’n aanpak gaat nog wel enige tijd in beslag nemen. Tot die tijd moet er in ieder geval gezorgd worden voor goede vrijwillige controles en een herziening van het huidige boetebeleid van de Britten. De SP-eurofractie zal hier snel vragen over stellen en hier zowel met de Europese Commissie als met de betrokken regeringen contact over opnemen. We laten onze chauffeurs niet de dupe worden van falend beleid.
