‘Solidariteit moet je organiseren’

Kil kabinetsbeleid gelaten ondergaan, zoals veel Nederlanders doen? De Belgen peinzen er niet over. Om onnodige en onrechtvaardige bezuinigingen tegen te houden is het hele land platgelegd. Emile Roemer, tijdens de bijeenkomst SP & Vakbond: ‘Onze kameraden in België laten goed laten zien dat het kan: mensen organiseren voor de strijd voor een mooie samenleving.’

Tekst: Jola van Dijk

Socialisten en vakbondsleden: een strijdvaardige mix. Voeg daar een FNV-bestuurder aan toe die niet te beroerd is om de hand in eigen boezem te steken en twee kameraden van de PVDA (de partij links van de sociaaldemocraten in België) die midden in de vakbondsstrijd van hun leven zitten en je hebt een zaal die van begin tot eind op het puntje van de stoel zit en haast niet kan wachten om mee te discussiëren. De grote zaal van partijkantoor De Moed in Amersfoort zit zaterdag 13 december dan ook helemaal vol. Maar liefst 200 SP’ers uit 85 verschillende afdelingen zijn bij de bijeenkomst SP & Vakbond en dat hadden er makkelijk twee keer zoveel kunnen zijn. De bijeenkomst was begin december al uitverkocht. SP-leider Emile Roemer: ‘Dit smaakt naar meer. Laten we dit vaker gaan doen en de handen ineen blijven slaan, daar waar we elkaar kunnen versterken.’

Belgische vakbondsstrijd

Kim de Witte en Dirk Tricot van de Belgische Partij Van De Arbeid vertellen twee dagen voor de nationale staking de aanwezigen in De Moed trots over de vakbondsstrijd die momenteel in hun land gevoerd wordt. De Witte, voorzitter van de PVDA-Limburg: ‘De rechtse regeringen hebben een stortvloed aan bezuinigingen aangekondigd. Er wordt een zeer sterk ideologisch gevecht gevoerd tegen werknemers, die zuurstof zouden moeten geven aan de ondernemers. Voor discussie met de vakbond staan de regeringen niet open. De regering probeert het voorbeeld van Margaret Thatcher in Engeland tijdens de jaren tachtig te volgen en de macht van de vakbonden te breken.’ Daar leggen de Belgische vakbonden zich overduidelijk niet bij neer, want na drie grote regionale stakingsdagen wordt er maandag 15 december in het hele land gestaakt. Alleen in Antwerpen zijn al zo’n 500 ‘piketten’: protestacties en blokkades aan de bedrijfspoort.

Hart boven hard

Vijfenvijftig procent van de Belgen steunt de stakers. Het hele land ligt plat. Letterlijk. Het openbaar vervoer rijdt niet, het vliegverkeer en de scheepvaart liggen stil en de toegangswegen tot verschillende industrieterreinen zijn afgesloten. Met resultaat, want de Belgische regering begint water bij de wijn te doen. Al is de uitkomst van de strijd nog lang niet duidelijk, volgens De Witte zal het de Belgische regering in ieder geval niet zomaar lukken om ‘een Thatcherke te doen’. ‘In Engeland raakte de mijnwerkersstrijd in de jaren tachtig geïsoleerd van de andere werknemers. In België zijn alle grote sectoren van de economie samen in verzet: van industrie tot diensten, onderwijs, openbaar vervoer, ziekenhuizen, enzovoort. Naast de vakbonden, die een gemeenschappelijk front vormen in de strijd tegen het rechtse beleid, hebben ook 1.370 cultuur- en jeugdverenigingen zich gegroepeerd, in het burgerinitiatief ‘Hart boven hard’. Van de werknemers in België is 55 procent lid van een vakbond. In bepaalde bedrijven loopt dat op tot 70 of zelfs 90 procent, zoals bij de

Belgische spoorwegen. Dat is historisch zo gegroeid, door kleine overwinningen te halen zodat mensen vertrouwen hebben in de vakbond en ook een grote strijd aangaan.’

Ondertussen in Nederland

Lilian Marijnissen schaamt zich een beetje als ze even later aan de zaal moet vertellen dat in de zorg, de sector waar zij als organizer voor Abvakabo FNV werkt, maar een op de tien mensen lid is van een vakbond. ‘Toen ik zes jaar geleden begon met dit werk moesten we echt van nul af aan beginnen. Maar ik ben ook trots. Al twintig jaar loopt het aantal leden van de vakbond consequent terug. Die trend hebben we in de zorg kunnen keren. Afgelopen jaar hadden we meer leden dan het jaar ervoor en hebben we belangrijke successen geboekt. Kijk bijvoorbeeld naar de oplossing die gevonden is voor de vrouwen in de Achterhoek die ontslagen werden door Sensire. We gaan echt de goede kant op met de vakbond, alleen is dat jammer genoeg nog niet overal vanzelfsprekend. We maken een veranderingsproces door, van de oude vakbond die als belangenbehartiger opkwam voor de mensen, naar de nieuwe vakbeweging die weer met de mensen samen strijdt.’

Ruud Kuin, bestuurder bij FNV en dagelijks bestuurslid van Abvakabo FNV, praat de aanwezigen openhartig bij over dat veranderingsproces. De nieuwe manier werken, het zogenaamde organizen waarbij de vakbond actief naar de mensen toe gaat om te praten en te organiseren, zal in de toekomst binnen alle vakbonden gemeengoed moeten worden. Ook zullen de leden door het fusieproces meer zeggenschap krijgen binnen de bonden.

‘Het gaat ze niet lukken een Thatcherke te doen’

‘Grootste massaontslag sinds de sluiting van de mijnen’

De verandering gaat velen niet snel genoeg. Marijnissen: ‘Er is tijd nodig om als vakbond het vertrouwen terug te winnen dat het zin heeft om je te organiseren en dat het zin heeft om ergens voor te strijden. Alleen is er weinig tijd. In de zorg worden we bijvoorbeeld geconfronteerd met het grootste massaontslag sinds de sluiting van de mijnen. Destijds was het een nationale ramp dat 40.000 mensen ontslagen werden. Nu verliezen 100.000 mensen in de zorg hun werk. Door vol in te zetten op die strijd en strategische keuzes te maken – we zijn als bond nog niet sterk genoeg om overal te kunnen zijn – hebben we de bezuiniging van 75 procent naar 32 procent weten af te zwakken. Maar laten we dat vooral niet presenteren als winst, want het is nog steeds een verlies van 32 procent. We zijn nog lang niet klaar met strijd.’

‘Ik ben geen stakingsbreker’

Nog meer inspiratie komt als een aantal SP-leden door partijsecretaris Hans van Heijningen in het zonnetje gezet wordt vanwege hun rol binnen de vakbond. Zo is er Annemiek Kamphuis, van groot belang bij het opstarten en volhouden van de strijd van de Achterhoekse thuiszorgers van Sensire. Ook Nick Volten en Michel Eggermont worden naar voren geroepen. Zij werken voor de NS en weigerden treinen en stations schoon te maken tijdens de schoonmakersstaking. Volten werkt nota bene als contractmanager reiniging voor de NS en moest dus voorzichtig te werk gaan. ‘Het is lastig als iedereen voor je al ja gezegd heeft. Maar ik ben geen stakingsbreker. Nu zijn het de schoonmakers. Morgen ben jij of ik het. Je bent toch juist solidair met mensen die het minder hebben. Daar moet je toch voor opkomen?’ Van Heijningen is apetrots op de SP’ers die op zo’n manier respect afdwingen en hun rol binnen de vakbond: ‘Wat een helden.’ In totaal zijn 600 SP’ers als kaderlid actief binnen de vakbond, daar bovenop zijn nog eens 15.000 SP’ers lid van een vakbond.

‘Tegenmacht organiseren’

Dat de SP en de vakbond komende tijd meer dan genoeg punten hebben om samen voor ten strijde te trekken, blijkt wel uit het actielijstje van SP-Tweede Kamerlid Paul Ulenbelt. Hij praat de aanwezigen bij over de bedreigingen die hij ziet voor komend jaar, waaronder de verdringing van betaald door onbetaald werk – bijvoorbeeld door stages en de verplichte tegenprestatie voor de bijstand – en de Wet werk en zekerheid, die tot meer en sneller wisselend draaideurpersoneel zal leiden. Hoe daarbij het beste samengewerkt kan worden tussen politieke partij en vakbond? De Witte denkt graag mee: ‘De PVDA zoekt bewust de samenwerking met de vakbonden, veel van onze leden zijn actief binnen de vakbonden en we proberen altijd langs te gaan bij piketten. We hebben ‘Het geheim van Oss’ intens bestudeerd. Door niet met een belerend vingertje uit te leggen hoe ze actie zouden moeten voeren, maar te proberen het politieke verlengstuk van hun strijd te zijn, worden we inmiddels altijd met open armen ontvangen. De macht van de vakbonden om het land economisch plat te kunnen leggen is een heel belangrijke zaak.’ Roemer sluit zich hier bij de afronding van de bijeenkomst volledig bij aan: ‘De werkgevers hebben zich tot op het bot georganiseerd. Daar zitten de politieke poppetjes, het geld en de macht en dat weten ze iedere keer te gebruiken om hun ideeën erdoor te krijgen. Dat is niet in het belang van de gewone werknemers, de werkzoekenden, ouderen en jongeren. Daarom moeten we al die mensen organiseren, om tegenmacht te krijgen. Daarom zijn we hier bij elkaar. Solidariteit moet je organiseren, dat komt niet vanzelf.’