Kox: Internationale samenwerking moet niet vrijblijvend zijn
Samenwerking van landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten met de Raad van Europa moet erop gericht zijn de rechtsstaat te versterken, de mensenrechten te beschermen en de democratie te bevorderen. Alleen landen die daaraan willen voldoen, kunnen partner zijn van Europa's grootste verdragsorganisatie, waarin 47 Europese landen samenwerken. Dat zegt SP-senator Tiny Kox vanuit Lissabon. Kox was een van de inleiders op een speciale conferentie met delegaties van de parlementen van Marokko, Algerije, Tunesië, Egypte, Libanon, Jordanië, Israël en Palestina.
Drie jaar na het begin van de zogenoemde 'Arabische Lente' zoeken parlementen uit de betrokken landen steun bij de Raad van Europa. Die speelde eerder een belangrijke rol bij de democratische hervorming van landen in Centraal en Oost-Europa. De kennis en kunde die mede daardoor is opgebouwd kan van nut zijn voor de landen die recent afstand namen van hun autoritaire regimes of anderszins wegen zoeken om zichzelf politiek te moderniseren.
Elk land ondervindt zijn eigen problemen daarbij en niemand zit te wachten op een 'one size fits all'-eenheidsworstoplossing uit Europa, zo maakten de parlementaire delegaties uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten duidelijk in Lissabon. Europese landen hebben in het verleden veel te weinig geluisterd naar specifieke behoeften. Daar moet verbetering in komen, aldus Kox. Maar landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten moeten ook begrijpen dat samenwerking onder die conditie alleen zin heeft als zij ook bereid zijn concrete verplichtingen op zich te nemen. Het heeft geen zin om vrijblijvend mooie plannen te maken.
Kox hield de delegaties uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten voor welke verplichtingen een niet-vrijblijvende samenwerking met de Raad van Europa met zich meebrengt. Het tot stand brengen van een pluralistische democratische rechtsstaat, die mensenrechten respecteert, is een van de verplichtingen, het afkondigen van een moratorium op de doodstraf een andere stap die moet worden gezet. Vrije en eerlijke verkiezingen en een evenwichtige deelname van vrouwen en mannen aan het publieke en politiek leven horen er eveneens toe, alsmede het deelnemen aan relevante verdragen van de Raad van Europa, voor zover dat mogelijk is voor niet-lidstaten. In ruil daarvoor moet de Raad van Europa de betreffende landen toegang geven tot alle beschikbare kennis en kunde. Verder moeten parlementaire delegaties aan alle werkzaamheden van de parlementaire assemblee in Straatsburg kunnen deelnemen. Kox wees op het unieke karakter van de Raad van Europa, die alle lidstaten verplicht tot het naleven van het Europees Verdrag over de Rechten van de Mens en het erkennen van de rechtsmacht van het Europese Mensenrechtenhof in Straatsburg.
Volgens Kox is het 'partnerschap voor democratie' dat in 2009 door de Raad van Europa in het leven werd geroepen, een geschikt samenwerkingsverband waarin beide partners moeten presteren. Tot nu toe hebben de parlementen van Marokko en Palestina die speciale status verworven. Het Jordaanse parlement heeft een aanvraag ingediend en wellicht komt er ook zo'n verzoek uit Tunesië. Israel heeft al sinds lang een samenwerkingsverband met de Raad van Europa.
Onlangs werd besloten de speciale samenwerking met Marokko met twee jaar te verlengen. In januari beslist de parlementaire assemblee van de Raad van Europa over verlenging van de samenwerking met Palestina. Om een evaluatie mogelijk te maken gaat Kox als speciaal rapporteur voor Palestina komende week naar Ramallah, voor overleg met de Palestijnse regering en het Palestijnse parlement. Ook ontmoet hij Palestijnse vakbonden en mensenrechtenorganisaties.
De conferentie in Lissabon eindigde met een gemeenschappelijke verklaring waarin alle betrokken politici worden opgeroepen hun burgers niet teleur te stellen. Want dan zullen nieuwe massale protesten het gevolg zijn, die in het ernstigste geval kunnen uitgroeien tot geweld en oorlog. De burgeroorlog in Syrië met al zijn gevolgen ook voor buurlanden in het Midden-Oosten is een tragisch voorbeeld hoe fout het kan gaan als politici hun burgers in de kou laten staan, aldus de verklaring.
