Dagboek Eric Smaling: ‘Georgia on my mind’ (2)

Stalin sloeg niet met bloemen en ook onze Stan Storimans werd niet door bloemen geraakt maar waarschijnlijk door een clusterbom, bedoeld om veel burgerslachtoffers te maken. Het is goed dat Nederland het er niet bij laat zitten en naar het Europees Hof is gestapt, ongetwijfeld geïnspireerd door Krista van Velzen die met ziel, zaligheid en succes tegen clustermunitie heeft gestreden.

Fascinerend was het zeker om de dag door te brengen in Gori, een doorsnee plattelandsstadje, maar wel met een klassieke Stalin Avenue dwars door het midden, kaarsrecht en breed genoeg om een Boeing 747 zonder ongelukken te laten landen en een museum gewijd aan de man. Hij heeft meer slachtoffers op zijn naam dan Hitler en toch heeft hij bijgedragen aan het feit dat wij in 1945 bevrijd werden en niet later. Een reis als deze maakt dat je je weer even helemaal in Stalin verdiept en je verward raakt door dit soort tegenstellingen. Net als door de foto’s. In zijn twenties een hoofd als een rockster, twintig jaar later een vriendelijk ogende meneer met een grote snor. Als je niet beter wist, zou je hem houden voor iemand die net tekort kwam om wereldkampioen schaken te worden, maar die bij de persconferentie na afloop louter lovende taal bezigt over zijn bedwinger.

Het waarnemen van verkiezingen levert altijd in korte tijd een flinke dosis kennis op over een land en de regio, maar ook genegenheid. Op de kaart is het land een soort open krokodillenbek: de noordelijke en zuidelijke Kaukasus worden gescheiden door een zich steeds verder openend laagland, reikend naar de Zwarte Zee. Het brede rivierdal tussen Tbilisi en Gori was bezaaid met grote sprinklerinstallaties en verraadt daarmee erg geschikt te zijn voor landbouw. Rond Gori verrees in dat dal af en toe een dorpje met uniforme huizen. Dat kan betekenen dat er arbeiders van een plantage zijn gehuisvest. Het kan ook betekenen dat er vluchtelingen wonen. En dat laatste bleek het geval.

Achter de heuvels aan de rand van de laagvlakte ligt het Russische prikkeldraad: daar begint Zuid-Ossetië. De huisjes zien er redelijk solide uit, maar ze stralen één ding nadrukkelijk uit: wij staan hier tijdelijk. Tot de mensen weer terug kunnen. Maar dat is dus de vraag. Het is ook de vraag of meneer Margvelashvili en de door de voortijdig vertrekkende premier Ivanishvili aan te stellen opvolger, deze kwestie kunnen oplossen. Want terug is nu geen optie, maar goed integreren in Georgië en werk vinden lukt ook niet goed. De mensen die er wonen zijn IDP’s, zoals het jargon voorschrijft: internally displaced people. Niet melaats, maar wel een aparte groep.

Terug in Tbilisi merkten we hoe ver dit reikt. Bij de laatste vier stembureaus (in hetzelfde gebouw) die we bezochten, bleek maar een opkomst van 10 procent te zijn gerealiseerd. Tien procent! Tegen een landelijk gemiddelde van net boven de 50 procent. De voornaamste reden: het district waar we waren wordt voornamelijk bevolkt door vluchtelingen uit Abchazië, de andere probleemregio. Blijkbaar weet de Georgische overheid niet waar ze wonen, zodat de mensen ook niet weten naar welk stembureau ze moeten. Of ze wonen allang weer ergens anders. Het land helpen met het opzetten van een soort Gemeentelijke Basisadministratie, dat zou nuttig kunnen zijn.

Georgië moet nu de juiste keuzes maken, we zullen zien of dat gebeurt. Voorlopig ziet twee derde van de mensen het zitten met een merkwaardige coalitie van sterk verschillende partijen. Wat ze delen is het verstandige besef dat Rusland altijd de buurman blijft en dat diplomatie op dit moment beter werkt dan een verongelijkte toon. Dat David van Goliath wint is namelijk uitzondering, geen regel.