Raad van Europa eist humaan gevangenenbeleid
Overvolle gevangenissen in veel Europese landen zijn in strijd met de mensenrechten. Ze zijn slecht voor de gevangenen, het gevangenispersoneel en de samenleving. Daarom horen lidstaten van de Raad van Europa meer aandacht te geven aan alternatieve strafsancties, zoals taakstraffen, voorwaardelijke straffen en electronisch toezicht, en zouden ze veel minder mensen in voorarrest moeten houden. Die aanbeveling doet de parlementaire assemblee van de Raad van Europa. SP-senator Tiny Kox steunt de oproep maar waarschuwt ook voor mogelijk nieuwe misstanden.
Tenminste 21 van de 47 lidstaten van de Raad van Europa kampen met overvolle gevangenissen, zo blijkt uit een alarmerend rapport van het Servische parlementslid Natasa Vuckovic voor de parlementaire assemblee. Toezichtsorganen van de Raad constateren voortdurend dat de rechten van gevangenen in te volle gevangenissen met voeten getreden worden. Desalniettemin sluiten lidstaten steeds meer mensen op. Met name in Oost-Europese landen worden meer mensen dan twintig jaar geleden tot gevangenisstraffen veroordeeld. Rusland, Georgië, Azerbeidzjan en Oekraïne zijn daarbij koplopers. Nederland was lange tijd een van de landen met relatief weinig gevangenen maar dat veranderde sinds de jaren negentig, aldus de Servische rapporteur (wier eigen land In de top van de overbevolkte gevangenissen staat).
Senator Kox, sprekend als voorzitter van de fractie van Europees Verenigd Links in de parlementaire assemblee, steunt van harte de oproep om iets te doen aan de vele overvolle gevangenissen: 'Overbevolkte gevangenissen zijn slecht voor gevangenen, gevaarlijk voor het gevangenispersoneel en contraproductief voor de samenleving. Teveel gevangenen betekent te weinig capaciteit voor begeleiding. Daardoor komen teveel mensen uit de gevangenis met meer criminele en minder sociale vaardigheden. Andere straffen kunnen de gevangenissen ontlasten en effectiever uitpakken. Voorwaardelijke straffen en taakstraffen bijvoorbeeld. Mensen onder elektronisch toezicht plaatsen kan ook werken, mits onder de juiste condities en met passende begeleiding.'
Kox waarschuwt echter dat een andere aanpak ingegeven moet worden door het algemeen belang en niet door kortzichtig bezuinigingsdrang. Volgens hem zijn de nieuwe voorstellen van de Nederlandse regering een voorbeeld hoe het niet moet. Zoals de bouw van megagevangenissen en het ondoordacht toepassen van elektronisch toezicht zonder voldoende begeleiding: 'Het is niet voor niets dat zoveel mensen in Nederland tegen die plannen protesteren.'
De SP-senator waarschuwt ook voor privatiseringsplannen: 'Gevangenen zijn geen handelswaar. Waar de overheid als enige gerechtigd is mensen gevangen te zetten, moet diezelfde overheid ook zorgen voor voldoende capaciteit en begeleiding.' Een aantal landen besteedt het beheer van gevangenissen maar ook elektronisch toezicht al uit aan private ondernemingen. Ook de Nederlandse regering wil die kant op. Een heilloze weg volgens Kox, die ook geen heil ziet in het stallen van overtollige gevangenen in een ander land: 'Momenteel plaatst België mensen in een Nederlandse gevangenis, in Tilburg. Maar België dient op eigen grondgebied voor voldoende fatsoenlijke gevangenissen te zorgen. Gevangenen hoor je niet naar elders te exporteren. Ik hoop dan ook dat de situatie in Tilburg een uitzondering blijft.'
De parlementaire assemblee van de Raad van Europa vergadert deze week in de Armeense hoofdstad Jerevan, omdat Armenië het komende half jaar voorzitter van de organisatie is. Kox is benieuwd of het voorzitterschap het land zal inspireren ook zelf beter om te gaan met de mensenrechten van haar burgers: 'Van alle Europese landen geeft Armenië het minste uit aan gevangenen, twee euro per dag. Dat is volstrekt onvoldoende voor een humaan beleid. Van landen die het voorzitterschap op zich nemen wordt sinds dit jaar ook formeel verwacht dat ze mensenrechten in eigen land extra aandacht geven. Er is dus werk aan de winkel voor Armenië maar evenzeer voor alle andere lidstaten waar het op dit moment de foute kant op gaat.'
