Roemer: 'Veel meer Brussel is niet de uitweg uit de crisis in Europa'

‘Europa heeft ons veel goeds gebracht, maar wordt op dit moment bedreigd door politici die in rap tempo een Europese regering, een Europese president en een Europese superstaat willen doordrukken.’ Dat zei Emile Roemer vandaag in het debat over de eurocrisis. ‘Wie Europese samenwerking koestert, loopt niet langer aan de leiband van de financiële markten, waarop geen enkele vorm van democratie mogelijk is,’ aldus Roemer.

Lees hieronder de inbreng van Emile Roemer.

Europa heeft ons veel goeds gebracht. We kennen nu al 60 jaar vrede, iets dat zonder de Europese Unie misschien wel niet was gelukt. We drijven volop handel met onze buurlanden en kunnen elkaar opzoeken zonder slagboom of paspoort. Milieuvervuiling, mensenhandel en terrorisme bestrijden we gezamenlijk. De onderlinge verschillen in taal en cultuur zijn geen barrières, maar een verrijking.

Maar dat Europa wordt bedreigd: door politici die in rap tempo een Europese regering, een Europese president en een Europese superstaat willen doordrukken.

Een landelijke krant kopte vanmorgen: “over ons, zonder ons”. Dubbel waar deze kop. Allereerst omdat bij alle belangrijke gesprekken Nederland niet aan tafel zit. Maar daarnaast omdat de mensen niet betrokken zijn bij de Europese politiek, waardoor het draagvlak voor een Europese samenwerking als sneeuw voor de zon verdwijnt. De échte anti-Europa partijen zijn die partijen, die met een Big Bang de Verenigde Staten van Europa willen doorduwen.

Dat Europa lijkt nu in aantocht, althans als we alle ideeën die morgen en overmorgen besproken worden mogen geloven. De eurolanden dreigen de controle over hun begroting en hun banken kwijt te raken aan Brussel en aan de Europese Centrale Bank. Er zou een Europees ministerie van Financiën moeten komen, die moet beslissen over onze begroting. En zogenaamde ‘eurobonds’, waardoor wij moeten meebetalen aan de problemen die andere landen maken, ligt ook al op de loer. Dat is het nieuwe Europa van EU-president Herman van Rompuy.

Veel meer Brussel is niet de uitweg uit de crisis in Europa. De premier ‘lijkt’ zich dat ook te realiseren. Al sinds de presentatie van het regeerakkoord bezweert hij dat er onder zijn leiding geen bevoegdheden naar Brussel zullen gaan. Inmiddels weten we beter. De Europese Commissie mag zich mede dankzij deze premier bemoeien met ons hele economische beleid, inclusief de pensioengerechtigde leeftijd en de woningmarkt, en in sommige gevallen zelfs miljardenboetes opleggen.

Ondertussen heeft de premier ook nog eens een ESM-verdrag getekend, waarmee we de zeggenschap over 40 miljard hebben weggegeven. Ook tekende hij een begrotingspact, dat ons dwingt om nóg meer te bezuinigen. Erkent de premier dat er onder zijn leiding al veel meer zeggenschap naar Brussel is gegaan?

EU-president Van Rompuy spreekt over bouwstenen, maar vertelt ons niet wat daarmee wordt gebouwd: een bankenunie, een begrotingsunie en vergaande centralisatie van het economisch beleid. Gisteren werd pas duidelijk hoe serieus en hoe vergaand dit plan is.

President Van Rompuy schrijft in zijn plan dat moet worden gewerkt aan publieke steun voor verdere integratie van Europa. Maar dit staat haaks op de voorstellen die hij doet. Publieke steun voor ondemocratische maatregelen? De mensen zijn niet gek! Denkt de premier nou werkelijk dat burgers dit zullen accepteren?

Voor de SP is wel duidelijk dat de huidige crisis wordt misbruikt, om Nederland een politieke unie in te rommelen. Hoe ziet de premier dat?

Mensen zijn het zat om steeds banken te moeten redden. Die banken zijn nu ‘too big to fail’. Wordt dat aangepakt? Nee! We moeten in heel de eurozone verantwoordelijk worden voor elkaars banken en hun mogelijke verliezen, terwijl het toezicht wordt weggenomen en in handen komt van ongecontroleerde technocraten.

De SP zit ook niet te wachten op een Europees depositogarantiestelsel. Gaat de premier daar morgen wel mee instemmen?

Wie weet welke lijken er nog in de kast zitten, van de bankensector in de verschillende lidstaten? Beter toezicht is prima, natuurlijk, maar ga eerst de risico’s verkleinen.

Door bijvoorbeeld het scheiden van nuts- en zakenbanken, Door verscherpte kapitaaleisen en door een transactiebelasting in te voeren. Daarvoor zou ook Nederland zich direct moeten aansluiten bij de voorgestelde kopgroep door Frankrijk en Duitsland.

Dat is samenwerken in Europa. Graag een reactie van de premier. Gaat hij dat donderdag doen?

Het economisch beleid dat de EU ons wil voorschrijven is ronduit asociaal. Van Rompuy suggereerde deze week zelfs om overal dezelfde pensioenleeftijd te hanteren. Veel gekker moet het niet worden. Samenwerken is prima. En hard nodig. Om te voorkomen dat landen concurreren op lonen, en op belastingen. Maar straks bepaalt Brussel hoeveel schuld je als land mag hebben, hoe groot je overheidstekort mag zijn. Dan kan Brussel ons dwingen tot aanpassing van de begroting.

Wat de SP betreft pleit de Minister-president de komende dagen voor de introductie van een sociale agenda in Europa. Afspraken over een Europees sociaal minimum Afspraken over een gezamenlijke aanpak van armoede en bestrijding van uitbuiting

Deelt de premier onze opvatting dat de aanbevelingen vanuit Brussel veel te ver gaan? En is hij bereid dat donderdag te laten weten en te pleiten voor een sociale agenda?

Wat dan wel? Er staat ook nog een groeipakket op de agenda. 130 miljard, die trouwens al vele malen is gepresenteerd als iets nieuws. We steunen het plan om bestaande Europese middelen daarvoor effectiever, al dan niet via de Europese investeringsbank (EIB), in te zetten.

Maar dat is niet effectief als we niet tegelijk reëlere afspraken maken over de bezuinigingsdrift in Europa waardoor overal de economische groei zwaar onder druk staat.

Zoals al gezegd. Op korte termijn zullen we de financiële markten moeten aanpakken, moeten reguleren, om te voorkomen dat landen worden kapot gespeculeerd. Het noodfonds blijkt niet of nauwelijks dat effect te hebben. De Europese Centrale Bank (ECB) kan staatsobligaties opkopen, wat wel degelijk dat effect heeft. Dat heeft ze in het verleden al gedaan.

We moeten de financiële sector reguleren: Door een verbod op bonussen in de financiële sector. Door het scheiden van nuts- en zakenbanken, of van normale activiteiten en beleggingsactiviteiten binnen banken. Door een goede toets op nieuwe financiële producten. Door onafhankelijke en niet-commerciële kredietbeoordelaars. Door verscherpte kapitaaleisen in te voeren en een transactiebelasting (tobintaks). Door meer openheid over de financiële markten en de mogelijkheid om in extreme situaties de handel in staatsleningen te staken.

En natuurlijk moeten landen die er een potje van hebben gemaakt orde op zaken stellen. En natuurlijk moet er meer evenwicht komen tussen de verschillende economieën binnen de eurozone. En natuurlijk moeten we in de noordelijke landen de economie stimuleren. Dáárover moet de premier het morgen met andere Europese leiders over hebben. Niet over de wereldvreemde vergezichten van Europese ambtenaren, maar over concrete oplossingen voor acute problemen.

Europa was ooit bedoeld om vrije mensen een vrije keuze te geven. En juist dat is voordurend gefrustreerd, soms zelfs geblokkeerd. Door politici die vonden dat mensen zo’n keuze niet aankonden. En dus kregen we geen referendum over de euro, geen referendum over Europese verdragen. En dus werd de uitslag van het enige referendum dat we wel kregen in de prullenbak gegooid.

En hadden de mensen ongelijk? Waren de mensen te dom om over hun eigen toekomst te beslissen? Nee. Als bestuurders beter hadden geluisterd naar de burgers, dan waren de problemen nu niet zo groot geweest. Dan hadden we nu niet zo diep in de crisis gezeten. Ik verheug me nu al op de tijd dat we een regering hebben die in Brussel zal durven zeggen: samenwerken ja, ons de wet voorschrijven nee! En deze premier wil ik vragen: is hij bereid de burgers een stem te geven? Is hij bereid Europese plannen die ingrijpen in het leven aan mensen voor te leggen? Kan hij hier toezeggen dat geen zeggenschap wordt weggegeven zonder dat we dat eerst aan de mensen hebben gevraagd?

Wie Europese samenwerking koestert, gaat daar zorgvuldig mee om. En dendert niet als een olifant door de Europese porseleinkast. Wie Europese samenwerking liefheeft, gaat niet voor de vuist weg soevereiniteit overdragen. Wie Europese samenwerking koestert, loopt niet langer aan de leiband van de financiële markten, waarop geen enkele vorm van democratie mogelijk is.

De rol van de premier is op z’n zachtst gezegd dubieus. Niet alleen hier hebben we geen idee waar de premier nou eigenlijk voor staat, maar ook in Brussel niet. Deze premier wacht met inhoudelijke reacties tot van Rompuy klaar is met zijn bouwstenen. Maar voorzitter, je kunt niet meebouwen NA de oplevering. Laat staan dat je de bouw wilt temporiseren of zelfs op onderdelen wilt stoppen. Juist in deze cruciale tijd neemt Nederland nauwelijks een initiatief. Hobbelen we alleen maar mee bij het open houden van de geldkraan.

We moeten over Europa de leiding terugnemen, de democratie herstellen, de democratische rechtsstaat verkiezen boven de financiële jungle. En ik ben ervan overtuigd dat we daarvoor steeds meer medestanders zullen vinden, in Nederland, maar ook in Europa. Kijk rond, in Frankrijk en Duitsland, in Griekenland en Spanje.

Het wordt tijd dat we in Brussel weer van ons laten horen. Het wordt dus tijd dat we een waakhond gaan sturen.

Voorzitter, ik kan niet wachten op 12 september.