Dagboek Rusland: Dag 5

SP-senator Tiny Kox leidt voor de Raad van Europa de waarneming van de Russische verkiezingen van 4 december. Voor sp.nl houdt hij een dagboek bij.

Het is al diep in de nacht als ik dit schrijf. De televisie staat aan. Dimitri Medvedev en Vladimir Putin komen in beeld. Vlot, zonder stropdas, losjes in het pak. Ze doen hun best er iets van te maken – maar erg vreugdevol oogt het niet. Daar is ook reden toe. De lange verkiezingszondag is voorbij. Een dag met verrassende ontwikkelingen. Volgens de Russische televisie is de grote winnaar van vandaag ook meteen de grote verliezer. Verenigd Rusland van premier Poetin en president Medevedev haalt weliswaar om en de nabij de helft van de stemmen maar verliest tegelijkertijd meer dan 15% in vergelijking met de vorige parlementsverkiezingen. In Rusland lijkt dat ongekend. Grote winnaar lijkt de Communistische Partij van Gennadi Zjuganov, die vrijwel verdubbelt, en van 11 naar 20% stijgt. Ook de andere enigszins links georiënteerde partij, Rechtvaardig Rusland, boert goed, met 12% van de stemmen. De liberaal-democraten van Zjirinovski scoren ook 12%, wat een kleine winst betekent. Nieuwkomers zijn er niet in het Russische parlement, al scoort de liberale Jabloko-partij met zo'n 3% beter dan voorspeld. Morgenvroeg zal blijken in hoeverre de verschillende exitpolls en de voorlopige uitslag,nadat 50% van de stemmen is geteld, uiteindelijk in lijn zijn met de officiële uitslag.

Vanmorgen was het al vroeg dag. Om zeven uur was ik al onderweg naar het eerste stembureau, vergezeld door een journalist van Vedemosti, een van de kwaliteitskranten die Rusland vandaag de dag ook kent. Ook zij zal vandaag van mij nog geen oordelen over de verkiezingen krijgen. Morgen heb ik, samen met de collega's van de OVSE, een persconferentie. Daar zullen we de balans opmaken, van het verkiezingsproces en de verkiezingsuitslag. Maar toch vindt ze het interessant genoeg om een halve dag met mij op pad te gaan.

We beginnen in een monumentale Stalinbouw in het centrum van Moskou, ooit kantoren, nu appartementen in de duurdere klasse. Lang niet iedereen in Rusland is arm, integendeel. Maar van de bewoners zie ik weinig, die liggen voorlopig nog op een oor. Zo gauw het stembureau opengaat, stroomt een grote groep studenten van de nabijgelegen militaire academie binnen. Desondanks slagen de mensen die het stembureau bemannen – vooral vrouwen overigens – er heel aardig in alles in goede banen te leiden. Het oogt ietwat bureaucratisch, soms wat weinig transparant. Maar technisch gezien is Rusland anno 2011 in staat om goede verkiezingen te organiseren.

De volgende stembureaus die ik in de loop van de ochtend bezoek in Moskou centrum, geven hetzelfde beeld. Goed georganiseerd, geen onrust, en overal een vriendelijke ontvangst als internationale waarnemer. Extra vrolijk wordt het als ik op een van de stembureaus Konstantin Kosachev tref, die daar met zijn gezin zijn stem komt uitbrengen. Mijn buurman in de parlementaire assemblee van de Raad van Europa in Straatsburg, vooraanstaand parlementslid van Verenigd Rusland, merkt dat op het stembureau strenge regels gelden, ook voor hem. Hij had zich vanwege de campagne aangemeld om op een andere plek te stemmen maar heeft uiteindelijk toch besloten zijn stem samen met zijn hele gezin in zijn eigen buurt uit te brengen. Het heeft wat voeten in de aarde vooraleerhij toestemming krijgt zijn stem uit te brengen. Leuk dat ik hem daarbij officieel kan observeren.

Traditioneel Russisch volksvermaak

Ondertussen heb ik nog gesprekken met de internationale waarnemers van de voormalige Sovjetrepublieken, de CIS-landen. We wisselen ervaringen uit en zien daar allemaal het nut van in. Samenwerken zoals tussen de Raad van Europa en de OVSE zit er vooralsnog niet in. Daarvoor lopen de normen teveel uiteen.

Samenwerken met de OVSE-waarnemers gaat daarentegen beter dan menigeen had verwacht. We worden het eens over onze bevindingen tot aan deze verkiezingsdag en spreken af morgen verder te overleggen, als we de uitkomst van de verkiezingen kennen.

De stembussen worden geleegd

Na het overleg ga ik weer verder met waarnemen. Op de meeste plekken die ik vandaag aandoe, loopt alles in grote lijnen zoals het hoort. Dat geldt niet voor het laatste stembureau, waar ik de sluiting meemaak en het tellen van de stemmen. Hier gaat alles mis wat er maar mis kan gaan, inclusief vreemde stapeltjes bijeengevoegde stemmen die uit de stembussen komen. Die hebben zichzelf niet ineen gevouwen, dat lijkt me wel zeker. De leden van het stembureau zien echter niks. Wij wel, maar omdat we geen inspecteurs maar waarnemers zijn, noteren we slechts – zodat het onderdeel wordt van ons totale rapport over hoe het deze 4de december gelopen is.

Stemformulieren alvorens er geteld gaat worden

In de loop van de nacht worden al onze waarnemingen via de computer verwerkt, tot een gefundeerde totaalobservatie van deze opmerkelijke verkiezingen. Morgen om twee uur geef ik met de collega's van de OVSE een afsluitende persconferentie. Het zou weleens druk kunnen worden. Want er is vandaag wel iets gebeurd in het grootste land van de wereld. Stemmen haalt iets uit, ook in Rusland – dat is wel duidelijk geworden. Daarmee lijkt de Russische bevolking vandaag vooralsnog de echte winnaar. Kijken wat de dag van morgen brengt.