Start Natura2000 van groot belang voor natuurbehoud
De Tweede Kamer is gisteren akkoord gegaan met de start van Natura2000. Natura2000 is een project voor het behoud en aaneenschakeling van Europese natuurgebieden. In Nederland is al eenzelfde soort project gaande, namelijk de Ecologische Hoofdstructuur. SP-Kamerlid Hugo Polderman is blij met deze belangrijke stap richting het behoud van biodiversiteit: "In de afgelopen eeuw is het aantal soorten wild levende dieren en planten met meer dan 50% afgenomen. Het is van groot belang om verdere verschraling tegen te gaan om in Nederland, en Europa nog iets van onze rijke natuur te behouden."
Om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen is in Europees verband afgesproken uiterlijk 2010 een begrensd stelsel van natuurgebieden vast te stellen. Met de start van Natura2000 in Nederland wordt nu vastgelegd om welke gebieden dit gaat, en welke flora en fauna er beschermd gaat worden. Na 2010 wordt een start gemaakt met de beheerplannen voor de aangewezen gebieden. Polderman: "Het project leek even te stokken op verzet van verschillende belangenorganisaties als het VNO, het MKB en LTO. Zij wilden direct vastleggen hoe de natuurgebieden moeten worden beheerd en tegen welke prijs. Dat is echter een debat dat later gevoerd moet worden, en ik ben blij dat de regering dat met ons eens is."
De bijdrage van Hugo Polderman is hieronder terug te lezen.
Voorzitter,
Het zou een vrolijk onderwerp moeten zijn natuur.
Maar als je zo de laatste interventies, de ronde tafel van vorige week en de bijbehorende schriftelijke bijdrages van de diverse belangengroepen, tot je neemt dan lijkt het in plaats van een vreugdevol onderwerp eerder kommer en kwel. Maar laten we om te beginnen vooral bij de feiten blijven.
Die feiten leren ons dat de natuur in Nederland hoewel nog steeds boeiend en inspirerend ondertussen wel achteruit boert. De soorten rijkdom van inheemse in het wild levende soorten, de biodiversiteit, is in de afgelopen eeuw met een factor 3 kleiner geworden. En die neerwaartse tendens is nog niet gestopt. Het zijn bekende feiten, na te lezen op de officiële websites van de overheid. We weten het dus wel maar we handelen alsof het niet bekend is.
Nu is het niet zo dat Nederland een eeuw geleden nog woest en ledig was. Ook toen was ons land al geheel in cultuur gebracht. Dat is belangrijk om te beseffen als we het over natuurherstel hebben. En ook tegen dit licht van de achteruithollende biodiversiteit spreken over “Nieuwe Natuur maken” is een beetje lachwekkend. De bemoeienis van de mens op de ons omringende natuur is bij uitstek een Hollandse activiteit. We temden de Zuiderzee we herschiepen de hele zuidwestelijke delta en we trokken rivieren en beken recht. Om maar wat invloedrijke ingrepen te noemen.
Natuur en Nederland dat is per definitie een discussie over landschap. Ik heb al eerder betoogd dat Nederland misschien met uitzondering van de Waddenzee alleen maar cultuurland is en dat het spreken over de natuur dus vooral een spreken is over de natuurwaarden in ons cultuurlandschap Nederland. Maar dat neemt niet weg dat tegelijkertijd natuur overal is. In de stad op het boerenland en op stuken Nederland waar geen andere activiteiten zijn dan natuurbeheer met hooguit recreatie. Op die plekken geven we de natuur voorrang en omdat we nu eenmaal een klein land hebben maar er wel met z’n 17 miljoenen in moeten leven, moeten we dat dus goed en verstandig organiseren.
Voorzitter er zijn mensen die vinden dat de mens de beste bijdrage aan de natuur levert door niet te zijn. Ophouden met leven is het beste dat je kunt doen voor het milieu. Die mening hang ik niet aan. De natuur is er ook voor mensen we zijn er in mijn filosofie een onderdeel van, maar op ons rust als bewuste en denkende wezens wel de plicht om er een beetje zorgvuldig mee om te gaan. Rentmeesterschap, voor mij mag het zo ook genoemd worden. Kern van de zaak is dat we een verantwoordelijkheid hebben om bewust met de natuur om te gaan. En iets kapot maken gaat blijkbaar erg gemakkelijk. Soms expres uit vernielzucht soms ook onbedoeld omdat we niet in de gaten hadden wat op langere termijn de effecten zijn van onze ingrepen, zie bij voorbeeld de nadelige gevolgen van de Deltawerken, maar ook de invloed van alle productieverhogingen in de moderne landbouw.
Voorzitter Ik vind natura 2000 een fantastisch en uitdagend project. En ik sta daar denk ik niet alleen in. Dik 4 miljoen Nederlanders zijn lid van een natuurbeschermingsorganisatie en de tendens is stijgend. Natuur leeft onder de Nederlandse bevolking, en dus een grootschalig project als natura 2000 dat geen ander doel heeft dan die natuur goed te beschermen en in te bedden in het Nederlandse landschap kan dus rekenen op heel veel draagvlak. In dit dossier moeten we daarom niet zo zeer denken en spreken in termen van problemen en bezwaren, maar liever in termen als kansen en uitdagingen. Natuurlijk heb ik ook kennis genomen van het feit dat er zo wat 5000 reacties zijn gekomen op de aanwijzingsbesluiten, maar zet dat eens af tegen die 4 miljoen leden van natuurorganisaties. Je kunt hooguit zeggen dat het dus leeft en wat los maakt die aanwijzingsbesluiten. Maar om uit het aantal reacties af te leiden dat het dus niet goed gaat en dat we dus te hard lopen en te veel willen voor en met de natuur, dat lijkt mij volkomen misplaatst.
De antwoorden in de nota stellen ons in grote lijnen tevreden. Onze kritiek is hooguit dat het ambitieniveau best nog wat omhoog mag gezien de nog steeds dalende tendens in biodiversiteit en natuurherstel. De natuur balans 2007 gaf het nog weer helder aan: Met alleen huidig beleid zullen we de natuurdoelen niet halen. Er moet dus eerder een tandje bij dan nu terugschakelen.
Een hot item wat ook tijdens de laatste ronde tafel naar voren kwam is de volgorde van het proces. Nu eerst de aanwijzingsbesluiten vast stellen en dan als de wiedeweerga aan de slag met de beheersplannen. Of zoals met name vanuit de landbouw wordt bepleit: Eerst gaan beginnen aan de beheerplannen zonder de vaststelling van de aanwijzingsbesluiten. En dus de aanwijzingsbesluiten nog even open houden. De lijn die in de nota van antwoord door de minister is gekozen lijkt ons de meest logische en we steunen daarin dus de minister. We zijn benieuwd naar de reactie nu en ik roep de minister op hier koers te houden.
Ook ik heb de argumenten van de LTO en ook de recreatiesector tot me genomen en daarover het afgelopen weekend nog eens rustig over na gedacht. Wat mij steeds wel helpt in dit soort afwegingen is het instrument van de drie P’s People, Planet en Profit. Het is in naar mijn mening een beter instrumentarium dan alleen de balans tussen economie en ecologie. En als uit diverse wetenschappelijke rapporten steeds weer blijkt dat het wat betreft de P van planet niet goed gaat, of het nu gaat om de in de mode zijnde klimaat discussie of om de feitelijk vastgestelde ernstige achteruitgang van de biodiversiteit in de afgelopen decennia, je moet toch tot de slotsom komen dat een extra impuls aan de p van planet noodzakelijk is om de balans in onze driehoek te herstellen. En dat is ook wat Natura 2000 doet. Eerst vaststellen wat er waard is te beschermen, waar die gebieden liggen. En pas als dat is vastgesteld in de vorm van de nu voorliggende aanwijzingsbesluiten op basis daarvan gaan werken aan de beheersplannen om gezamenlijk eruit te komen hoe we dat dan moeten gaan doen. En dan komt het verhaal van samenhang van evenwicht tussen economie en ecologie en van haalbaar en betaalbaar aan de orde. Het VNO LTO en MKB schrijven in hun brief aan ons bij het ronde tafelgesprek nadat ook zij gewezen hebben over de balans tussen economie en ecologie het volgende: “..wij constateren in de prakrijk helaas toch dat ecologie vaak kaderstellend is” Het spijt me zeer maar in die beschrijving herken ik Nederland toch echt niet. Is in de inrichting van Nederland in het overheidsbeleid van de laatste 100 jaar de ecologie kaderstellend geweest? Ik dacht het niet want dan zou Nederland er heel anders uit zien. Het punt is juist dat door onze manier van leven, door onze economie en onze wijze van land inrichten we ecologisch gezien een enorme verschraling constateren. Wetenschappers hebben ons daarop al tientallen jaren gewezen. En op basis van een reeks verdragen zowel mondiaal als europees zijn we inmiddels eindelijk zo ver dat we wat gaan doen aan deze omissie. Ik sluit hier aan bij de bijdrage van professor Backes van de universiteit van Maastricht die in zijn bijdrage zegt: “Op zich is het juist dat bij de uitwerking van de doelstellingen rekening kan en moet worden gehouden met economische en sociale belangen. Er kan echter geen sprake zijn van een afweging op basis van gelijkwaardigheid waarbij ecologische belangen, als het uitkomt, zomaar “weggewogen” kunnen worden. Door de feitelijke gesteldheid van de gebieden en de internationale en Europese verplichtingen ligt vast dat de gebieden moeten worden beschermd en ook wat in die gebieden moet worden beschermd. Dat is niet toegankelijk voor een afweging” einde citaat, ik zou het niet beter kunnen zeggen.
Waar ik de insprekers van de landbouw en recreatie sector wel in tegemoet zou willen komen is hun heldere wens om zo spoedig mogelijk duidelijkheid te scheppen. Ook voor de ondernemers is het goed dat we snel met het proces verder gaan. Dat betekent naar mijn idee niet gaan zwenken maar vast houden aan de koers die ingezet was.
In dit verband heeft de insteek van de provincies beter gezegd van het IPO me verbaasd. Zij sluiten zich aan bij de landbouw lobby en menen ook dat de volgtijdelijkheid van eerst het aanwijzingsbesluit en op basis daarvan het beheerplan niet doorgezet moet worden. Ik vind dat een beetje een slappe opstelling. Ook op het punt van schadevergoedingen komt op mij over als selectieve verontwaardiging. Ik hoor het IPO te weinig over de grote schade die is aangericht aan de natuur. Het is toch ook het IPO niet ontgaan dat we op het punt van biodiversiteit hard achteruit geboerd hebben. Wie draait erop voor die schade? En dat die schade is opgetreden is toch ook mede een gevolg van provinciaal beleid? Daar zouden we het ook wel eens over kunnen hebben met het IPO. Bij de provincies is een grote invloed weggelegd. In de ILG operatie is dat zo afgesproken en nu lijkt het alsof de provincies, als het IPO tenminste echt verwoord wat in provincieland leeft, te duiken voor hun verantwoordelijkheid. Dan had u bij de ILG discussie harder moeten roepen dat deze bevoegdheden u liever niet toekwam, zou ik richting IPO willen zeggen. Ik hoop dat de minister niet toegeeft aan deze druk vanuit het IPO.
Maar het zou dom zijn om te wachten met de beheerplannen tot na 2010, niets weerhoudt de provincies om daar nu alvast mee te beginnen. Je hoeft daarvoor toch niet te wachten tot de definitieve vaststelling van de aanwijzingsbesluiten. Wat IPO bezielt met dit punt dus zo scherp te stellen is mij een raadsel. Ik hoop dat de minister dat in nader bestuurlijk overleg recht kan breien maar zonder van de duidelijke koers af te wijken. De ervaringen opgedaan in de pilots Peel en Voordelta geven ook aan dat er geen reden voor paniek is. Rustig aan de lijn vasthouden, dat is wat ik de minister mee zou willen geven. Kan ze daarmee vooruit? Luidt dus de vraag.
Heb ik dan helemaal geen kritiek op natura 2000? Dat zou toch SP onwaardig zijn. Het is dan ook niet zo. Wat mijn fractie minder bevalt is het statische karakter het behoudende van natura 2000. Er moeten zo veel exemplaren zijn van die en die soort, die gedachte vind ik niet stroken met het dynamische van de natuur. En zeker in het licht van de klimaat discussie waarbij er nu al aanwijsbaar veranderingen in soorten zijn is zo’n statische benadering een zwak punt. Maar voorzitter ik vind dat zaken die we bij de evaluatie aan de orde moeten stellen. Laten we nu goed hoofd en bijzaken scheiden. En de hoofdzaak is dat die voor Nederland kenmerkende soorten en habitats goed beschreven zijn in het doelen document. De nadruk dient te liggen op het specifiek Nederlandse element van kust zone overgang van land naar zee van zoet naar zout. Dat is wat ons land bijzonder maakt voor ons mensen een aantrekkelijk leefklimaat voor vele soorten m.n.vogels ook.En vogels maken geen wetten en andere beschermende matregelen daarom moeten wij het doen. De natuur van Nederland is uniek omdat we nu eenmaal liggen waar we liggen: aan het einde van enkele grote Europese rivieren. Ik heb het idee, maar ik weet dat niet 100% zeker, daarom stel ik dat in vragende vorm dat Natura 2000 goed is afgestemd op de Kader Richtlijn Water. Kan de minister hier garanderen dat we daarover geen gedoe krijgen? Is die afstemming waarbij de KRW vooral uitgaat van een stroomgebied en alles wat daarbij hoort helemaal in orde. Bijvoorbeeld op het gebied van vismigratie enz?
Tenslotte ter afsluiting een vraag nog over de verdere procedure. We staan nu voor de vaststelling van de eerste trance, 111 gebieden. Het is hier en nu ondoenlijk om al die 111 te gaan bespreken. Maar wat is de invloed van de Kamer daarop dan nog. Als voorbeeld neem ik de kwestie van zoet of zout Flakee. Betrokken boeren namen de moeite hier hun inspraak te herhalen bij ons ronde tafelgesprek. Kunt u schetsen hoe we als Kamer desgewenst met dit soort specifieke plannen om kunnen en moeten gaan. Een ander voorbeeld is de discussie over het Dwingelerveld. Daar zijn natuurliefhebbers bezorgd over wat SBH doet. Wat vindt de minister dat op zulke zaken de rol van de Kamer moet en mag zijn? Kunnen we daarover ordentelijke afspraken maken? Ik heb in dat verband ook de indruk dat het op veel punten een kwestie van goede communicatie is. En onafhankelijk steunpunt zou wat dat betreft wellicht ook kunnen helpen. Wat vindt de minister daarvan. Ik weet dat er van verschillende kanten o.a. de recron om verzocht is. Graag een reactie.