Afghanistan: NAVO vecht, Karzai praat
Niet de NAVO, maar president Karzai bepaalt of, waar en wanneer er gepraat wordt met de Taliban over een einde van de nu zes jaar durende oorlog in Afghanistan. Dat zei NAVO-secretaris-generaal De Hoop Scheffer vandaag in Reykjavik. Hij sprak daar met de parlementaire assemblee van de alliantie, over de situatie in Afghanistan en de toekomst van de NAVO.
SP-senator Kox, lid van de Nederlandse delegatie in de IJslandse hoofdstad, is het oneens met De Hoop Scheffer: “Het kan echt niet dat de NAVO doorvecht tegen de Taliban, terwijl president Karzai er juist mee wil onderhandelen. Ook de NAVO moet zich nu concentreren op het einde van de strijd. Ik vind het gevaarlijk dat de NAVO steeds zegt dat Afghanistan een soort lakmoesproef voor het bondgenootschap is. Afghanistan is geen laboratorium en zo horen we het land dan ook niet te behandelen. Dat is gevaarlijk voor de inwoners van het land maar ook voor onze soldaten daar. De NAVO hoeft niet te bewijzen dat ze kan vechten, maar dat ze ermee kan stoppen. Dat kan echt niet alleen aan Karzai worden overgelaten.”
Opmerkelijk was de steun van de gastdelegatie uit Afghanistan voor het beginnen van vredesonderhandelingen met de Taliban door president Karzai. “Het is tijd om verzoening met ze te zoeken en ze deel van de regering te laten worden,” aldus het Afghaanse parlementslid Pashtoon, die ook meer druk op Pakistan wilde: “In dat land zitten immers de leiding van Taliban en Al Qaida.”
De Hoop Scheffer herhaalde zijn opvatting dat de NAVO niet kan zonder steun van de bevolking: “Zonder de harten en hoofden van de burgers gaat het niet. Niet zonder de burgers van Afghanistan maar ook niet zonder de burgers van de lidstaten.” Hij pleitte voor meer publieke diplomatie, om burgers beter uit te leggen wat de NAVO wil en doet. Kox zei erg voor een breed publiek en parlementair debat te zijn, zeker over het nieuwe strategische concept dat de NAVO zegt te zoeken. Hij nodigde premier Geir Haarde van gastland IJsland uit om een voorbeeld te geven, vanwege IJslands lange traditie van verhitte debatten over het NAVO-lidmaatschap en de NAVO-operaties: “Haal IJsland uit de NAVO was hier altijd een populair lied,” herinnerde de SP-senator de rechtse premier aan het langdurige linkse verzet tegen het NAVO-lidmaatschap en de Amerikaanse basis op Kevlavik (die vorig jaar werd ontruimd tot ergernis van de regering en grote vreugde van de anti-oorlogsbeweging).
De assemblee sprak verder onder meer over het plan van de Amerikanen om een raketschild te installeren in Polen en Tsjechië. Een resolutie die oproept tot integratie van het Amerikaanse deelplan in een alles omvattend NAVO-totaalplan, wees Kox af: “We moeten de gevaarlijke unilaterale stappen van de Verenigde Staten die kunnen leiden tot een nieuwe wapenwedloop, niet belonen maar resoluut afwijzen.” Hij hekelde het stemgedrag van veel leden van de assemblee: “Hoe kan het dat hier een bijna Oost-Europese meerderheid ja zegt tegen een raketschild van de VS en de NAVO, terwijl in Europa heel wat regeringen, heel veel sociaal-democratische partijen, alle linkse partijen als de SP, de regering van Rusland én de inwoners van Polen en Tsjechië er juist grote problemen mee hebben?”
Eerder spraken de verschillende commissies van de NAVO-assemblee over onder andere de stroeve relaties tussen de NAVO en de Europese Unie en de NAVO en Rusland. Ook werd een balans opgemaakt van de zes jaar durende strijd tegen het terrorisme. SP-Tweede Kamerlid Van Bommel, ook lid van de Nederlandse delegatie, noemde het erg vreemd dat de vraag waar die strijd ons gebracht heeft niet wordt beantwoord: “En wat de wortels van terroristische bewegingen zijn en hoe we terrorisme zouden kunnen voorkomen, daar wordt ook niet op ingegaan. Aan zo’n balans hebben we dus niet veel.” Hijzelf pleitte voor een veel meer preventieve aanpak van terroristische dreigingen. “Als we meer doen aan de oorzaken, hebben we minder last van de gevolgen.”
In het voorjaar van 2008 vergadert de NAVO-assemblee in Berlijn, waar de resultaten van de aanstaande NAVO-top in Boekarest aan de orde zullen komen. Als het aan De Hoop Scheffer ligt, wordt in de Roemeense hoofdstad een begin gemaakt met het opstellen van een nieuw strategisch concept. Dan kan een tastbaar resultaat in 2009 op tafel liggen, als de NAVO 60 jaar bestaat (en De Hoop Scheffer afscheid neemt). Kox: “Terwijl de secretaris-generaal praat met de lidstaten, moet er ín de lidstaten gepraat worden met burgers en parlement. We roepen de Nederlandse regering op duidelijk te maken dat ze haar positie op de komende NAVO-toppen bepaalt op basis van de mening van burgers en de Staten-Generaal. Want, zoals De Hoop Scheffer terecht zegt, zonder steun van de bevolking heeft de NAVO geen toekomst.”