Fouten in Irak vooral gevolg van onduidelijk mandaat

Er zijn in Irak met de behandeling van gevangenen serieuze fouten gemaakt die vooral het gevolg zijn van een onduidelijk mandaat en een gebrekkige voorbereiding van de missie. Dat concludeert SP-Kamerlid Krista van Velzen uit het onderzoek van de commissie Van den Berg. “Ik ben opgelucht nu blijkt dat Nederlandse militairen geen gevangenen in Irak hebben gemarteld, maar ik ben wel geschrokken van de misstanden die zijn geconstateerd. Het is goed dat dit onderzoek heeft plaatsgevonden en we moeten er zeker lessen uit trekken.” Duidelijk is volgens de SP nu wel al dat toenmalig Defensieminister Kamp ernstige inschattingsfouten heeft gemaakt.

Nederlandse militairen hebben dienstvoorschriften overtreden door tegen alle afspraken in gevangenen te verhoren, terwijl slechts gesprekken gevoerd mochten worden op basis van vrijwilligheid. Dit gebeurde mede doordat er een onduidelijk juridisch mandaat voor deze uitzending was. Ook is geconstateerd dat de troepen, vooral die van de Koninklijke Marechaussee, onvoldoende hadden geoefend. “We zijn deze missie in gerommeld,” stelt Van Velzen.

Oud-minister Kamp had volgens de SP nooit mogen toestaan dat de militaire inlichtingendienst zonder toezicht van een juridisch adviseur ‘gesprekken’ voerde met gedetineerden. “Kamp heeft zich voortdurend verscholen achter het Openbaar Ministerie, dat niet tot strafrechtelijke vervolging overging. Deze keuze maakte het OM op basis van een onderzoeksrapport van de Koninklijke Marechaussee, waarvan de commissie Van den Berg concludeert dat het kwalitatief niet aan de eisen voldeed. Kamp had geen genoegen moeten nemen met dit onderzoek. Ook hier maakte hij een ernstige inschattingsfout.”

Van Velzen vindt dat van minister Van Middelkoop geëist mag worden dat hij nagaat waar in de voorbereiding en uitvoering van de missie fouten zijn gemaakt. “We moeten alles doen om uit deze affaire de juiste lessen te trekken, zodat Defensie in de toekomst niet nogmaals dergelijke fouten begaat. De commissie concludeert bijvoorbeeld dat niet altijd in de geest van het Verdrag van Geneve is gehandeld, en dat in één geval mensenrechten zijn geschonden. Daarmee win je niet de ‘hearts and minds’ van de lokale bevolking en breng je de reputatie van de Nederlandse krijgsmacht schade toe. Met ook alle consequenties voor de veiligheid van onze troepen.”

Van Velzen vindt het verstandig dat de minister van Justitie het Openbaar Ministerie inmiddels opdracht heeft gegeven om nader onderzoek uit te voeren. Zij gaat er van uit dat militairen die dienstvoorschriften hebben overtreden, worden aangepakt.