Open grenzen voor werknemers nieuwe EU-landen: er dreigt een explosie van misstanden

“Waarom heeft minister Donner zo’n haast om de grenzen volledig open te stellen?” vroeg SP-Kamerlid Paul Ulenbelt vandaag in het debat over het vrije verkeer van werknemers. “Het hele kabinet staat honderd dagen op de luisterstand. Maar deze minister luistert niet naar de vakbonden, niet naar grote gemeenten en niet bewoners in vooral tuinbouwgebieden, die enclaves of getto’s van buitenlandse arbeiders zien verrijzen.”

Het ongebreideld toelaten van arbeiders uit de nieuwe EU-landen, zoals het kabinet wil, zal een explosie van misstanden veroorzaken. Dat stelt de Vereniging van Internationale Arbeidsbemiddelaars, hield Ulenbelt de minister voor. Hij begon zijn betoog met een schets van de bestaande en te verwachten problemen.

“De gemeente Den Haag informeert ons dat 70% van legale werknemers, dus die werken bij een werkgever met een tewerkstellingsvergunning, illegaal of onveilig is gehuisvest. Dat louche uitzendbureaus panden kopen, er matrassen inleggen en die per stuk verhuren.”

“De inwoners van het toeristische plaatsje Arcen protesteren heftig tegen de toestemming die het gemeentebestuur wil geven aan een dubieus uitzendbureau om 85 containers op een recreatie terrein neer te zetten voor de huisvesting van 500 Polen. De containers bieden hooguit plaats aan 170 mensen.”

“De FNV en verschillende van hun bonden geven aan dat het in vele sectoren niet lukt om afspraken te maken met werkgevers over effectieve handhaving van de CAO. Veel werkgeversorganisaties werken ondanks afspraken in de Stichting van de Arbeid niet mee. In de havens is de toestand zelfs dramatisch te noemen. De staat wordt terecht gewezen door de rechter wegens het niet naleven van de internationale registratieverplichting van havenwerkers. In plaats van wel te registreren is het internationale verdrag opgezegd. Nu registratie ontbreekt, kunnen ongekwalificeerde arbeiders havenwerk doen. In de eerste drie maanden van dit jaar zijn drie ongekwalificeerde buitenlandse werknemers dodelijk verongelukt. Mijn vraag is: wat is er sinds enkele maanden geleden in de haven veranderd dat de opheffing van de volledige tewerkstellingsvergunning rechtvaardigt?”

“Minister Donner wijst op 225.000 openstaande vacatures. Vanochtend meldt het CBS 379.000 werklozen in het eerste kwartaal. Net zo hoog als het vorige kwartaal. De daling is er uit. De minister kan beter snel afspraken maken om deze mensen aan werk te helpen. Dat kost wat meer inspanning dan met een pennenstreek de grenzen volledig te openen, maar het is beter voor het land en de mensen.”

“Het hele kabinet staat honderd dagen op de luisterstand. Maar deze minister luistert niet naar de vakbonden, niet naar grote gemeenten en niet bewoners in vooral tuinbouwgebieden, die enclaves of getto’s van buitenlandse arbeiders zien verrijzen. Hij luistert niet naar de Vereniging van Internationale Arbeidsbemiddelaars. Dat zijn 30 bedrijven gespecialiseerd in het uitzenden van onder meer arbeiders uit Polen. Wat is zijn antwoord op hun verwachting van een explosie van misstanden? Ziet hij in dat hij vele problemen verergert door het volledig openstellen van de grenzen? En dat hij op zijn minst medeverantwoordelijk is voor de oplossing van die problemen?”

“Als je gasten wil ontvangen, moet je huis op orde zijn. Met de enige echte nieuwe maatregel die is getroffen, bestuurlijke handhaving van het minimumloon, is het huis niet op orde. Er is veel meer voor nodig om buitenlandse arbeiders te ontvangen en te voorkomen dat ze worden onderbetaald, onder beroerde omstandigheden worden gehuisvest en oneerlijke concurrentie opleveren voor werknemers en kleine werkgevers.”

De minister schrijft dat , “in de meest kwetsbare sectoren landelijke afspraken specifiek zijn uitgewerkt.” De FNV beweert echter het tegendeel. “Hoe zit het nu,” vroeg Ulenbelt. “In welke sectoren zijn welke afspraken? Ik wil van u een precies, schriftelijk overzicht.”

De relaties met de acht Midden- en Oost-Europese landen zouden geschaad worden, beweert de minister. “Waaruit blijkt dat? Welke minister van buitenlandse zaken van deze landen heeft daar iets over gezegd, en wat dan precies?”

“Waarom maakt u degene die de buitenlandse werknemer aanstelt niet aansprakelijk voor de handhaving van het CAO? En waarom wilt u geen medeaansprakelijkheid voor slechte arbeidsomstandigheden voor werkgevers die buitenlandse bedrijven inschakelen? Door de opdrachtgever die met zijn machines en in zijn bedrijfsruimten een ander bedrijf laat werken verantwoordelijk te maken?”

“Jerzy, Czeslaw, Karolina hebben recht op gelijk loon voor gelijk werk, fatsoenlijk onderdak en een veilige werkplek. Zij moeten beschermd worden. Werkgevers die zijn verslaafd aan goedkope arbeid mogen geen ruim baan krijgen. Dus handhaaf de tewerkstellingsvergunning, maak een wet voor de huisvesting van tijdelijke buitenlandse arbeiders en regel de verantwoordelijkheid van degene die diensten betrekken en opdrachten geven.”