Nieuwe missie Afghanistan: Kamp maakt er een rommeltje van

Eind februari werd bekend dat 150 Nederlandse commando’s de Amerikanen in Afghanistan gaan helpen bij de bestrijding van Al Qaida en Taliban. Zij worden ondersteund door 85 andere militairen. Voor deze operatie is de staat van oorlog afgekondigd. Volgens de SP maakt Kamp er een potje van.

De Telegraaf bracht het nieuws als eerste, voordat de Kamer op de hoogte werd gesteld. De indruk onstond dat de Kamer het eigenlijk niet mocht weten en dat er een geheime missie was uitgelekt. De minister ontkende in alle toonaarden en zei dat het weldegelijk de bedoeling was de missie aan de Kamer voor te leggen. Bij het debat begin maart zei minister Kamp verder dat alles goed geregeld was. Totdat afgelopen week bleek dat voor het operatiegebied de staat van oorlog moest worden afgeroepen. Dat leidde tot een nieuw debat in de Tweede Kamer.

“Wie heeft er eigenlijk het initiatief genomen om terug te komen op de juridische positie van de Nederlandse commando’s? Was het Openbaar Ministerie bang voor meer Erik O.-achtige rechtszaken of was het juist de minister van Defensie die verder gezichtsverlies wilde voorkomen? Wat zijn de beweegredenen van het ministerie en het OM om nu tot een wijziging van inzicht te komen? Is er in de situatie in Afghanistan iets veranderd of is het echt puur en alleen de zaak van Erik O.? Of was het briefje van 25 februari dan toch in te haastige spoed geschreven nadat De Telegraaf voortijdig het besluit onthulde commando’s te sturen? En is dit besluit nu wel en 100 procent zeker naar beider tevredenheid genomen? Kan de minister garanderen dat we hier niet over zes weken opnieuw zitten om een stoffig wetsartikel op te poetsen?”

“Ik snap het wel. Commando’s voeren zwaar en gevaarlijk werk uit en als je dan ook nog eens juridisch gezien weinig rugdekking hebt, wordt het hele vak een stuk onaantrekkelijker. Maar ik ben het helemaal met de CDA-fractie eens. Zoals die vanochtend stelde: deze constructie is ‘weinig sjiek’ te noemen. Van een minister mag enig vooruitziende blik verwacht worden?”

“Artikel 71 van het wetboek Militair Strafrecht laten gelden, betekent feitelijk erkennen dat Nederland betrokken is bij een oorlog. De minister wil het woord oorlog niet meer in de wet zien staan, het begrip tijd van oorlog moet vervangen worden door tijd van gewapend conflict. Dat is een soort constructie als in het boek Alice in Wonderland van Lewis Caroll. De vazallen van de koningin moesten de rozen rood verven want anders ging hun kop er af. Maar of het nu witte rozen waren of rood geverfde witte rozen, rozen blijven het en je kunt oorlog vele namen geven, maar oorlog blijft het.”

“Het Koninkrijk wordt niet in oorlog verklaard met Afghanistan. Anders zou artikel 96 van de grondwet gelden en zou de Tweede Kamer vooraf toestemming moeten geven. En ja, daar is het te laat voor. De jongens zijn al vertrokken. Dan maar een trucje toegepast: we zijn niet in oorlog. Nee, we zijn niet in oorlog en Elvis is niet dood.”

“Maar goed, de minister erkent dat de commando’s in een tijd van gewapend conflict, dus tijd van oorlog zijn beland en daarmee komen mijn oude bezwaren weer terug om de hoek kijken. De SP-fractie was en is geen voorstander van het uitzenden van de elitetroepen naar Afghanistan. Al was het alleen maar omdat het onwenselijk is oorlog voeren onder het mom van Enduring Freedom, en vrede bevorderen uit naam van de ISAF-operatie. Deze misies moet je niet op een dergelijke wijze door elkaar laten lopen.”

“Ik wil ook aandacht vragen voor de slotzin van artikel 71. Ik citeer: “de personen tegenover wie het geweld der wapenen wordt of kan worden aangewend, (..worden..) gelijkgesteld met de vijand.” Hier wordt het onderscheid tussen burger en militair dus weggevaagd, niet ter zake doende verklaard, toch, zo vraag ik de minister. Of is de angst dat de guerrillastrijders waarmee de Nederlandse commando’s geconfronteerd zouden kunnen worden zich vermommen als burger zo groot dat daarom het onderscheid middels artikel 71 wordt weggevaagd? Dan blijf ik met de hamvraag zitten: hoe verhoudt dit zich met het internationaal recht in de vorm van de Conventie van Geneve? Nederland heeft de conventie en de aanvullende protocollen geratificeerd en is dus gebonden aan de regels van het protocol dat een onderscheid tussen burgers en militairen maakt. Is het artikel 71 van de Wet Militair Strafrecht in strijd met internationaal recht?”

“Hoe dan ook komt de volgende vraag op? Wat is de juridische situatie als Nederlandse commando x Afghaanse strijder y arresteert en deze wordt overgedragen aan VS. De VS erkennen zijn status als krijgsgevangene niet. Kan Afghaan y dan succesvol tegen Nederlandse commando x procederen en wat is de juridische rugdekking van commando x?”

“De SP had en heeft grote bezwaren tegen de oorlog in Afghanistan sinds 2001. In diezelfde periode is de minister aan het werk de Nederlandse krijgsmacht in te richten op oorlog. De wijze waarop uitzending is voorbereid van de ruim 200 soldaten die vorige week zijn uitgevlogen, is te bestempelen als knoeiwerk. Dat was het al, tot de brief van afgelopen vrijdag en de wijze waarop daarin de ‘tijd van oorlog’ wordt beredeneerd. Nu wordt er helemaal een potje van gemaakt.”