Iraakse verkiezingen op Nederlandse bodem
Tweede-Kamerlid Krista van Velzen heeft op verzoek van de Interparlementaire Unie (www.ipu.org) als onafhankelijk waarnemer het Iraakse verkiezingsproces in Nederland geobserveerd. De IPU zal vervolgens op basis van de internationale rapportages een rapport uitbrengen over het verloop van de Iraakse verkiezingen in het buitenland. Hieronder een verslag van haar bevindingen.
"Het kostte wat moeite om de juiste papieren te krijgen, maar in de loop van vrijdagochtend krijg ik toegang tot het marineterrein Kattenburg in Amsterdam. De beveiliging is scherp, identiteitscontrole door het IOM (International Organisation for Migration) die verantwoordelijk is voor het verkiezingsproces voor alle Irakezen die niet in Irak wonen, door een detectiepoortje, tas door de scanner etc. Het terrein en de weg ernaar toe is afgezet en er zijn veel camera’s opgehangen om de veiligheid te kunnen waarborgen. Gezien de situatie in Irak is dit logisch en noodzakelijk.
Ongeveer de helft van alle stemgerechtigde Irakezen in Nederland is de afgelopen dagen naar een van de drie locaties gereisd om zich te laten registreren. Vrijdag, zaterdag of zondag zullen ze nogmaals moeten komen om daadwerkelijk hun stem uit te brengen. In de loop van de dag komen vele honderden mensen langs. Er hangt een feestelijke sfeer, het is tenslotte de eerste democratische verkiezing sinds lange tijd. Een man vertelt mij hoe hij in 1993 in Irak ook zijn stem mocht uitbrengen. “In een lokaal zaten 5 mannen achter een tafel. Zonder enige privacy moest je op een formulier ja of nee aanvinken. Ja of nee voor Saddam Hussein. Niemand vulde nee in, je wist wat er dan met je zou gebeuren. De opkomst was 99,9%. Dat was meteen ook het percentage stemmen voor Saddam.”
Kattenburg stroomt langzaam vol, er wordt gelachen en gehuild, het is één grote reünie. Alleen de komst van een cameraploeg van Al Jazeera leidt tot wat commotie. Mensen van verschillende bevolkingsgroepen verheffen hun stem tegen deze journalisten die in hun ogen terrorisme verheerlijken en de verkiezingen belachelijk maken: ze zijn niet welkom. Om de openbare orde te kunnen handhaven stuurt de Marechaussee de cameraploeg weg, ondanks het feit dat ze van het IOM toestemming hadden gekregen te filmen.
De mensen die de stemhokjes bemannen zijn lichtelijk negatief over de wijze waarop het IOM de verkiezingen heeft georganiseerd. De locatie van de stemlokalen is laat gekozen, mensen zijn niet zoals in Duitsland nadrukkelijk (per brief) uitgenodigd om te komen stemmen en er zijn volgens deze medewerkers kort na elkaar verschillende instructies uitgegaan over de wijze waarop mensen zich moeten identificeren, wat tot verwarring heeft geleid.
Een door mij vaak gehoorde klacht is dat registratie en verkiezingen niet op dezelfde dag plaatsvinden. Hierdoor moeten mensen twee keer de reis naar Amsterdam, Zwolle of Rotterdam maken, voor velen een erg kostbare reis. In Denemarken zorgt de regering voor een reiskostenvergoeding. De opkomst is hier veel hoger. Collega-Kamerlid Harry van Bommel stuurde vorige week een fax aan minister van vreemdelingenzaken Verdonk met hetzelfde voorstel. Helaas heeft zij hierop niet gereageerd.
Een ander erg vaak door mij gehoord verhaal, is dat mensen niet zijn komen opdagen omdat er een gerucht breed de ronde gaat, dat als je als vluchteling of illegaal in Nederland verblijvende Irakees je aanmeldt om te stemmen, je papieren in beslag worden genomen en je het land uitgezet wordt. Zoals het met geruchten gaat, weet niemand mij te melden waar dit verhaal vandaan komt. Feit is wel dat meer dan 20 mensen mij dit vertellen. Een vrouw denkt dat de oude Hussein-aanhangers dit gerucht doelbewust de wereld in hebben geholpen om mensen te ontmoedigen deel te nemen aan deze verkiezingen.
Op één onterecht geregistreerde kiezer na, die niet legitiem een stem uitbracht, verloopt het stemproces vlotjes. Elke stemmer moet zijn wijsvinger in inkt dopen die tien dagen blijft zitten. Mensen zijn overduidelijk trots op hun donkerpaarse vinger: het bewijs dat je je stem hebt uitgebracht!
Zondagochtend in Rotterdam. Er ligt een cruiseschip in Rijnhaven. Bij het metrostation staat een pendelbus klaar om stemmers naar deze boot te brengen. Bij de haven is een parkeerplaats die afgeladen is met auto’s en dansende mensen. De aanwezige Koerdische Irakezen hebben zich verzameld om met zijn allen, vaak in traditionele kostuums, te dansen. De sfeer is uitgelaten. In de boot verloopt het stemmen rustig. Het contrast met Nederlandse verkiezingen is groot. Alle namen van geregistreerde kiezers staan met de hand opgeschreven in boeken – geen stemcomputers, de stemhokjes zijn van karton en met plakband op een tafel geplakt. Eén man die komt stemmen, ziet dat in het boek al iemand anders bij zijn naam een handtekening heeft gezet en dus gestemd heeft. Als de man kan aantonen dat er op zijn vinger nog geen inkt zit en er nog geen stempel op zijn registratiepapier staat, mag hij alsnog stemmen.
Ook hier de klacht over de grote reiskosten die gemaakt moeten worden. Om de kosten te drukken, hebben mensen gezamenlijk bussen gehuurd. Ook uit België, waar geen stemlokaal is, komen mensen gezamenlijk naar Rotterdam. Net als in Amsterdam zijn er hier ook andere ‘observers’ aanwezig. Mensen van de organisatie Hivos, maar ook vertegenwoordigers van de Irakese partijen die aan de verkiezingen deelnemen. Terug uit de boot is de massa dansende mensen buiten alleen maar gegroeid. Ik hoop dat er in Irak ook gedanst kan worden…"
