Kamer akkoord met ‘no claim’ – maar acties gaan door!
De Tweede Kamer is deze week akkoord gegaan met de invoering van de no claim. Weliswaar wordt de huisarts er buiten gehouden, maar daarmee blijft het een slechte maatregel. De SP blijft actie voeren tegen deze vorm van ‘eigen risico’ in de zorg.
Zieke en gehandicapte mensen gaan een premieverhoging betalen, terwijl gezonde mensen een deel van de premie terugkrijgen. ‘Omgekeerde solidariteit’ noemt minister Hoogervorst dat. “Waanzin,” is het oordeel van SP-Kamerlid Agnes Kant. “Maatschappelijke organisaties, huisartsen, vakbonden, patiëntenbonden, ouderenbonden – iedereen is tegen, maar deze regenteske regering drukt haar zin door. De SP blijft zich verzetten om de no claim van tafel te krijgen.
De bijdrage van Agnes Kant aan het Kamerdebat van deze week:
Ik wil beginnen met de heer Buijs te complimenteren. Wij weten allemaal dat veel oppositiepartijen, inclusief mijn partij, en veel mensen in het land de no-claim niet zien zitten. Een van de grote pijnpunten was dat er zelfs een financiële drempel zou worden opgeworpen voor een bezoek aan de huisarts. De heer Buijs heeft in de stormachtige besprekingen in de coalitie zijn rug rechtgehouden. Ik complimenteer hem ermee dat hij de no-claim er uit heeft gekregen. Bij het recht houden van die rug zal de onrust in de samenleving, het verzet en de acties, zeker hebben geholpen. Dat steuntje in de rug zal hij daar goed bij hebben kunnen gebruiken. Actie helpt dus. Misschien denkt het CDA door die acties af en toe dat het het niet helemaal goed doet. De heer Buijs heeft daar op dit punt naar geluisterd. Het is belangrijk dat het bezoek aan de huisarts niet meer onder de no-claim valt. Dat is winst.
Natuurlijk past daarbij een maar. Het is jammer dat, evenals in het debat vorig jaar, het ene kwaad wordt ingeruild voor het andere. De andere coalitiepartijen willen daar dan weer iets voor terug. Vorig jaar werd de medicijneuro vervangen door het uit het pakket halen van de zelfzorgmiddelen, met veel ellende tot gevolg. Dit jaar gaat de no-claim er wel uit, maar wordt er bezuinigd op de huisartsenzorg. Dat is bijzonder dom. Met 3% voor het totale budget voor gezondheidszorg handelen huisartsen maar liefst 95% van de hulpvragen zelf af. Als ex-huisarts weet de heer Buijs dat bijzonder goed. Ik begrijp dan ook werkelijk niet hoe hij hiermee heeft kunnen instemmen. Hij noemt het zelf het pareltje van de zorg. Daar bezuinig je dan vervolgens niet op, lijkt mij. Evenals bij de no-claimregeling zal blijken dat goedkoop duurkoop is.
Wij krijgen er ook een hogere no-claim voor terug. Zij gaat van 250 naar 255 euro. Dat is weer een hogere premie, waar ik helemaal niet blij mee ben. Ik begrijp ook niet wat dit toevoegt. Dit is volstrekt onnodig. Nu het bezoek aan de huisarts niet meer onder de no-claim valt, is er alle reden om helemaal af te zien van de no-claim, want een patiënt heeft daarna geen keuze meer. Als een deskundige huisarts -- waar wij er veel van hebben in Nederland -- het verstandig vindt dat een patiënt voor onderzoek naar het ziekenhuis gaat, wat moet betrokkene dan denken? Dat kan dan wel verstandig zijn, maar dan raak ik mijn no-claim kwijt, dus ik ga maar niet? Hoe ziet men dat voor zich? Moet betrokkene dat advies dan in de wind slaan? Als een huisarts zegt dat het verstandig is dat een patiënt bepaalde geneesmiddelen gebruikt omdat zijn gezondheidsprobleem anders groter wordt, welke keuze heeft betrokkene dan? Moet hij dat dan maar niet gaan gebruiken, omdat hij daarmee zijn no-claim kwijtraakt? Dat zijn toch geen keuzes? Mensen hebben dan geen keuze. Welk effect wil de minister via deze financiële prikkel bereiken, anders dan het nadelige effect dat men om financiële redenen ergens van afziet?
Zorg nodig hebben, is geen keuze. Welke keuze heeft iemand die een hartinfarct krijgt? Welke keuze heeft een reumapatiënt? Welke keuze heeft iemand die chemotherapie krijgt?
Welke keuze heeft iemand die op zijn fiets op straat wordt aangereden? Welke keuze heeft iemand die bijvoorbeeld voor een knobbeltje in de borst door een deskundige huisarts wordt doorverwezen voor nader onderzoek?
De minister zegt het zelf in de stukken, namelijk dat de regering de mening is toegedaan dat "het financieel prikkelen van burgers daar dient te gebeuren waar burgers een keuzemogelijkheid hebben". Dat is nu niet meer het geval; er is geen sprake meer van keuzemogelijkheid. Alle zorg -- buiten dan misschien de eerste hulp, al is dat volgens mij ook vaak geen keuze -- gaat immers via de poortwachter, zijnde de huisarts. Dan valt dus eigenlijk de hele grondslag voor het voorstel weg. Ik ben dan ook zeer benieuwd wat de minister er nu nog van vindt.
Alles overziende, met de wijziging die de heer Buijs voorstelt, is er dus alle reden om af te zien van het hele voorstel. Ik vraag de minister waarom hij, na alle commotie die er is geweest, niet zegt: ach, laten wij het per 1 januari a.s. maar niet invoeren. Waarom zoveel overhoop halen, waarom zoveel rompslomp voor remmende invloed op zorg waar mensen geen keuze hebben en het dus niet of alleen verkeerd zal werken? Het is toch, eerlijk gezegd, gewoon gedoemd te mislukken? Dat moet toch zelfs deze minister zijn eer te na zijn? Waarom niet de wijsheid om te stoppen, in plaats van doorgaan met dit voorstel dat voor hem toch ook wel enigszins een prestigeproject lijkt te zijn geworden?
Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen, maar kabinetten blijkbaar wel. Wij hebben het specialisten-geeltje gehad, wij hebben de medicijn-knaak gehad, wij hebben bij Paars het eigen risico in het ziekenfonds gehad. Keer op keer stoot men zich aan dezelfde steen. Nu weer de no-claim. Ik wil de minister nadrukkelijk adviseren om slimmer te zijn dan die ezel en de no-claim niet per 1 januari in te voeren. Los van alle discussies die wij al hebben gehad over de huisarts, is de no-claim op zichzelf natuurlijk een heel slecht idee. Ik kan het in één zin samenvatten: hierdoor gaat ziek betalen voor gezond. Als je voor solidariteit in de zorg bent, vind je dat dus een slecht idee. Als je een wat vreemde opvatting van solidariteit hebt, zoals de minister, dan vind je het een goed idee. Hij noemt het "omgekeerde solidariteit". Tja, het is toch gewoon het onderuit halen van de solidariteit, wat voor woorden de minister er ook voor zoekt.
Het hele idee van de no-claim gaat van twee foute vooronderstellingen uit. De eerste is: gezondheid is een verdienste, zorg nodig hebben is een keuze. Die vooronderstelling is fout, want iemand die een enge ziekte krijgt, heeft geen keuze. De tweede foute vooronderstelling is: mensen maken veel te gemakkelijk gebruik van zorg en gaan te gemakkelijk naar de dokter. Ook dat is niet waar. Door toch van die twee foute vooronderstellingen uit te gaan, zit je per definitie al op een dwaalspoor. Toch worden die stellingen gebruikt om het voorstel te verdedigen. Je zou kunnen zeggen dat eigenlijk de aanleiding tot dit idee al misleidend is. Het advies van de Raad voor de volksgezondheid en zorg geeft al aan dat mensen niet te gemakkelijk naar de dokter gaan. Het beeld dat er in Nederland veel zorg geconsumeerd wordt, is niet terecht, aldus deze raad. Wanneer het gebruik in Nederland vergeleken wordt met andere Westerse landen, blijkt dat Nederland er relatief gunstig uitkomt.
Vooral bij dit voorstel is er een zeer brede weerstand. Dat zie je niet vaak. Er is echt geen enkele voorstander van invoering van de no-claim te vinden, buiten de minister en de coalitiepartijen. Verder ken ik in Nederland geen enkele voorstander van invoering van de no-claim. Ik begrijp dan ook echt niet waarom dit toch zou moeten doorgaan. De algemene opvatting is dat deze maatregel niets anders doet dan de kosten verleggen van ons allemaal naar degene die de pech heeft om ziek te worden. Er is dan ook niet voor niets heel veel protest van heel veel maatschappelijke organisaties tegen invoering van de no-claim. Dat bleek gisteren bij de gezamenlijke uitspraak die u, voorzitter, hebt ontvangen, en ook tijdens de protestmanifestatie buiten dit gebouw. Verder bleek het tijdens de hoorzitting die wij hebben gehouden. Alle organisaties hadden alleen maar kritiek en hebben de onzinnigheid van de maatregel volop kunnen toelichten. Nogmaals: eigenlijk zijn de minister, het kabinet en de coalitiepartijen de enigen die deze maatregel zien zitten. Ik zal u straks, ter illustratie, een deel overhandigen van de schriftelijke protesten van de 60.000 mensen die hun mening al kenbaar hebben gemaakt.
Er mag van worden uitgegaan dat dit pas een begin is. Als mensen straks de no-claim gaan voelen, zullen zij ongetwijfeld opnieuw bezwaar aantekenen.
Geschat is een kostenbesparing van 180 mln euro. Nu de huisartsen eruit zijn, is het 160 mln euro. Klopt dit? Ik probeer mij voor te stellen hoe die kostenbesparing eruit ziet, maar ik zie het echt niet voor me. Zijn de negatieve effecten wel in de berekening meegenomen? Als iemand bepaalde medicijnen niet slikt, kan de ziekte verergeren en moet er alsnog opname plaatsvinden. Dat maakt de zorg dus duurder. De inschatting is gemaakt door het CPB, dat zelf al aangeeft dat het een empirisch economisch model is. Dat model is niet gebaseerd op de praktijk van alledag. Mijn opvatting en ook de opvatting van iedereen die in de zorg werkt, is dat dit de zorg niet goedkoper maakt. De negatieve effecten zullen de zorg integendeel duurder maakt, ook al omdat de uitvoeringskosten zullen toenemen.
De minister wijst graag naar andere landen. Hij schrijft dat in Nederland mensen relatief weinig eigen betaling hebben in de zorg. Dat klopt en dat wil ik graag zo houden. Er is dus relatief weinig eigen betaling, maar toch maken Nederlanders relatief weinig gebruik van zorg. Hoe kan de minister dit verklaren?
België heeft een systeem van eigen betaling in de zorg. De minister verwijst daar graag naar, maar weet hij wel wat voor bureaucratische chaos er in dat land heerst? Is hij daar wel eens wezen kijken? Als je binnenkomt, zie je kassa’s! Dat willen wij toch niet in dit land? Ik tenminste niet. In België is sprake van inkomensafhankelijke maxima aan de eigen betalingen, maar in Nederland gaat dat voor iedereen gelden. Ongeacht je inkomen, word je geconfronteerd met hogere premies en no-claim. Dat is een wezenlijk verschil, maar ook als er sprake is van inkomensafhankelijkheid, doen zich negatieve maatschappelijke effecten voor. Ook in België leidt het ertoe dat mensen die zorg nodig hebben het niet kunnen betalen.
In Duitsland is onlangs een eigen bijdrage ingevoerd van 10 euro per kwartaal. In tegenstelling tot Nederland is daar wél sprake van overconsumptie van zorg. De effecten zijn daar dus ook anders, maar in dat land geldt een maximum van 2% van het inkomen. Voor chronisch zieken is dat percentage 1. In Duitsland wordt dus wel degelijk rekening gehouden met het inkomen en de aard van de ziekte. In Nederland gaat dat niet gebeuren. Ook in Duitsland levert de 10 euro per kwartaal wel degelijk problemen op; mensen gaan te laat naar de dokter. Als de minister vergelijkingen maakt met het buitenland, moet hij al deze negatieve effecten ook noemen.
Voorzitter. Ik ben tegen invoering van een no-claim. Maar als het dan toch gaat gebeuren, moeten enkele zaken worden uitgezonderd. De huisarts is er al uit, maar dat zou ook voor de chronisch zieken moeten gelden. Ziekte is geen keuze! Levenslang ziek zijn, overkomt je.
Die mensen worden langdurig getroffen door een ziekte en nu ook nog eens levenslang of zolang als de regeling bestaat, met de no-claim. Zij hebben daar zelf geen invloed op. Zij worden geconfronteerd met die extra kosten, zonder dat zij daar zelf ook maar iets aan kunnen doen. Dit kan echt niet. Ik heb al gezegd dat Duitsland hiervoor een speciale regeling heeft getroffen.
Ik had een amendement ingediend dat beoogde dat de chronisch zieken helemaal worden uitgezonderd van dit wetsvoorstel. Omdat er ook andere initiatieven waren om er op een andere manier voor te zorgen dat chronisch zieken de hogere premie terugkrijgen, heb ik mijn eigen amendement ingetrokken om samen te kunnen optrekken met mensen die vergelijkbare ideeën hebben. Daarom is er nu een gezamenlijk amendement over de chronisch zieken ingediend.
Ik heb een amendement ingediend om te bereiken dat de 65-plussers worden uitgezonderd van deze no-claim. Er zijn natuurlijk heel veel gezonde 65-plussers, maar gemiddeld genomen zullen 65-plussers vanwege hun leeftijd vaker gezondheidsproblemen hebben en vaker naar de dokter gaan. Ik zou deze mensen graag willen uitzonderen van de no-claimregeling.
Heb ik goed begrepen dat bij de zorgtoeslag een gemiddelde no-claimteruggave in mindering wordt gebracht? Dat zou ik gek vinden, want wie een zorgtoeslag krijgt, is juist degene die veel kosten heeft en de no-claim nooit terug ziet. Het gemiddelde levert dan voor hem of haar een beetje raar bedrag op. Ik vind dit verwarrend, maar ik zie al aan de minister dat hij mij zal uitleggen hoe dit zit.
Gisteren was er op het Plein een manifestatie van een actie die al enige tijd loopt. Die actie heet "No-claim - No way", omdat de route die is gekozen, een doodlopende weg is.
"No claim - No way" omdat deze regeling:
- niet solidair is
- geen enkel probleem oplost (De rekening wordt alleen verlegd naar degene die de pech heeft om ziek te worden.)
- ertoe zal leiden dat mensen afzien van noodzakelijke zorg
- de zorg daardoor eerder duurder dan goedkoper zal maken
- opnieuw meer bureaucratie oplevert
