De buurt is van ons
In 2008 presenteerde de SP een publicatie getiteld ‘Buurt, schaal van de toekomst’. Een boekje vol initiatieven die het belang van de buurt onderstrepen. Sindsdien is er veel gebeurd. Daarom presenteert SP-leider Lilian Marijnissen een nieuw verhaal: 'De buurt is van ons'.
Politici hebben hun mond vol over crises: de kredietcrisis, de klimaatcrisis, de wooncrisis, een vertrouwenscrisis in de politiek en ga zo maar door. Het zijn allemaal symptomen van een veel grotere crisis, waar ze hun mond over dichthouden: de crisis van het kapitalisme. Want voor steeds meer mensen is het altijd crisis. Zij trekken keer op keer aan het kortste eind. Ze worden gepakt, dan weer zogenaamd omdat het crisis is en dan weer omdat het crisis was. Vind je het gek dat mensen het vertrouwen in het systeem verliezen?
De groeiende tweedeling, de uitholling van de democratie, de achterblijvende lonen, de bezuinigingen op onze voorzieningen, de uitbuiting van mensen en de uitputting van de aarde - het zijn geen toevallige en geïsoleerde ontwikkelingen. Al deze ontwikkelingen hebben te maken met hoe onze economie georganiseerd is en met de politieke keuzes die daaraan ten grondslag liggen.
In ons dagelijks werk in de buurten zien we de gevolgen. Hier vallen de klappen. De voorzieningen verdwijnen en daarmee ook de sociale samenhang. Terwijl hier de mensen wonen die de gevolgen van de politieke keuzes van Den Haag het meeste merken, is juist hier de afkeer van de politiek het grootst. Op het eerste gezicht lijkt het vreemd dat in de buurten waar mensen het hardst worden geraakt de politieke betrokkenheid zo laag is. Maar als je het aan mensen vraagt, begrijp je het snel genoeg.
Al decennia krijgen mensen in deze buurten –ook van ‘links’- vlak voor de verkiezingen te horen dat het allemaal beter wordt als ze maar op een bepaalde partij stemmen. Dat hebben mensen jarenlang gedaan. Maar na elke verkiezing is de ervaring, op wie je ook stemt, elke keer opnieuw, al jaren achter elkaar, dat die beloften worden gebroken. ‘Of je nou door de hond of de kat gebeten wordt’ is niet voor niets één van de meest gehoorde uitspraken in deze buurten.
In 2008 presenteerde de SP al een publicatie getiteld ‘Buurt, schaal van de toekomst’. Een boekje vol initiatieven die het belang van de buurt onderstrepen. In de jaren sinds het verschijnen van ‘Buurt, schaal van de toekomst’ is veel gebeurd. Opeenvolgende kabinetten Rutte, soms ook geholpen door ‘links’, verloren de menselijke maat compleet uit het oog. Fusies, herindelingen, privatiseringen en schaalvergrotingen deden voorzieningen uit de buurt verdwijnen. Zeker ook buiten de Randstad. Vaak zonder dat mensen daar iets over te vertellen hadden. Dit heeft het gevoel van een regionaal onbehagen versterkt en zorgt er ook voor dat mensen steeds minder grip ervaren op hun directe omgeving en daarmee op hun leven. De kloof tussen de Randstad en de rest van het land groeide, net als de kloof tussen de mensen en de politiek. Het vertrouwen in de politiek was zelden zo laag.
Een deel van de mensen zoekt toevlucht bij extreemrechtse partijen die een proteststem pretenderen te zijn, maar die de werkende klasse in werkelijkheid niets te bieden heeft. Links zou deze kiezers niet op voorhand moeten veroordelen of op ze neer kijken, maar juist een hoopvol alternatief bieden. Als we hier iets aan willen doen, dan begint het bij de buurt. Want de buurt is in de steek gelaten. Verwaarloosd en genegeerd. De markt en de managers kregen het voor het zeggen en dat leidde vooral tot meer kosten en bureaucratie. Winkels en buslijnen verdwenen en speeltuinen en volkstuinen moesten wijken voor de speculanten.
In te veel buurten nam de verloedering toe en is de veiligheid afgenomen. Een ware kaalslag. Uit onderzoek van de Groene Amsterdammer en Follow the Money blijkt dat de afgelopen vijfentwintig jaar 1410 basisscholen de deuren sloten, het aantal rechtbanken halveerde en de afstand tot een ziekenhuis groter werd. Afgelopen tien jaar nam het aantal bibliotheken af met 28 procent. In de provincies gebeurde dit in sneller tempo dan in de Randstad. Het aantal politiebureaus is ook sterk verminderd en wijkagenten in de wijk zijn ook schaars geworden.
Ook door de mislukte decentralisaties in 2015 zijn voorzieningen verdwenen. Gemeenten kregen veel meer taken (zoals jeugdzorg en maatschappelijke opvang), maar niet het benodigde geld. Een voorbeeld van hoe het dus niet moet. Het gevolg? Gemeenten moesten voortaan kiezen tussen het behoud van het zwembad, de bibliotheek of het buurthuis. In de zogenaamde ‘participatiesamenleving’ moesten mensen het eerst zelf in hun eigen ‘netwerk’ oplossen, voordat ze hulp konden krijgen. Verzorgingshuizen werden gesloten door VVD en PvdA, zonder een nieuwe veilige plek voor onze ouderen te creëren. ‘Het is een pijnlijk sluitstuk van de decentralisatiegolf dat de meest kwetsbare mensen die als eerste bij voorzieningen zouden moeten uitkomen die vaak als laatste vinden’, stelt Kim Putters van het Sociaal Cultureel Planbureau.
Deze ontwikkelingen maken het pleidooi voor de buurt actueler dan ooit. Want de buurt mag niet het sluitstuk zijn van de politiek, dit is de schaal voor de toekomst. We moeten terug naar de menselijke maat, naar de buurt als basis waar mensen zeggenschap hebben over hun eigen omgeving. Want in de buurt begint het. In de buurt groeien onze kinderen op. Veiligheid begint met wijkagenten en politieposten in de buurt. Een rechtvaardig klimaatbeleid en een lage energierekening kunnen alleen samen met de mensen. Buurtcentra en bibliotheken, kleinschalige scholen en buitenschoolse opvang, goede winkels, een buslijn en een bank in de buurt, veilige plekken voor kinderen om te spelen en voor jongeren om rond te hangen, een goede ondersteuning van mantelzorgers, jongeren opleiden en een overheid met een gezicht dat je in de ogen kunt kijken, in plaats van een mailadres.
We kunnen niet zonder in de buurt. De buurt is niet alleen de plek waar we voorzieningen het meest efficiënt kunnen organiseren, het is ook de schaal waarop de invloed van mensen het grootst is. Zeggenschap helpt om de voorzieningen in de buurt beter te maken en de betrokkenheid van de bewoners te vergroten. Samen bezig zijn met de buurt kan ook de gemeenschapszin versterken en zorgen dat mensen bereid zijn om elkaar vaker te helpen. En met een referendum geven we bewoners de mogelijkheid om besluiten van de politiek zo nodig terug te draaien.
De SP voert politiek altijd niet alleen voor, maar juist ook met mensen. Ook laten we onze eigen alternatieven in de praktijk zien. Het kán namelijk anders. Daarom bouwen we een Zorgbuurthuis in Oss, een plek waar je oud kunt worden in je eigen vertrouwde buurt. En een Huis van het Recht in Heerlen, waar mensen in de buurt terecht kunnen voor hulp als ze een conflict hebben met hun baas of huurbaas of met de gemeente. Het zijn de voorbeelden hoe we deze voor mensen zo belangrijke voorzieningen kunnen organiseren in de buurt. Omdat de buurt de toekomst heeft. De buurt is van ons.
Strijd mee!
