Negentig jaar SGP toont kracht van onze democratie

Vandaag, 24 april, is het negentig jaar geleden dat de SGP werd opgericht. Een politieke partij oprichten is niet zo moeilijk, een partij behouden is dat wel. De afgelopen decennia hebben veel partijen het levenslicht gezien. Verschillende nieuwelingen, zoals de Boerenpartij, de ouderenpartijen en de Lijst Pim Fortuyn, zijn ondertussen verdwenen. Partijen met een langere geschiedenis zijn opgegaan in nieuwe verbanden, zoals het CDA (KVP, ARP en CHU), de ChristenUnie (GPV en RPF) en GroenLinks (CPN, PSP, PPR en EVP).

De negentigste verjaardag van de SGP kan met recht een unicum worden genoemd. Dit succes heeft in de eerste plaats te maken met de leden van de SGP: de mannenbroeders zullen zich niet snel laten verleiden tot openlijke strijd. Maar negentig jaar SGP zegt ook iets over de kracht van onze democratie, over de omgang met minderheden. Om die reden behoor ik niet tot diegenen die de overheidssubsidies aan de SGP willen stoppen.

Met de oprichting van de SGP kwam in april 1918 een nieuwe loot aan de toch al rijke boom van de christelijke politiek. De totstandkoming van de nieuwe partij had deels een sociaaleconomische achtergrond: de staatkundig gereformeerden waren veelal van eenvoudige afkomst, arbeiders en kleine middenstanders, die zich niet thuis voelden in de bestaande partijen, zelfs niet bij de ‘kleine luyden’.

Aan de oprichting van de SGP ging een harde strijd vooraf over de vraag of staatkundig gereformeerden wel iets te zoeken hadden in de politiek, en men niet beter kon vertrouwen op de Bijbelse gehoorzaamheid. Een belangrijk inhoudelijk punt was het vrouwenkiesrecht, dat in 1919 werd ingevoerd. Daarmee verzette de SGP zich van begin af aan tegen één van de belangrijkste pijlers van onze parlementaire democratie.

In Nederland is sinds de invoering van het algemeen kiesrecht en de evenredige vertegenwoordiging in 1917 de opvatting dominant dat het parlement een representatieve afspiegeling moet zijn van de bevolking. Niet in elk land is zoveel zelfvertrouwen. In Duitsland is een kiesdrempel, die kleine minderheden uit het parlement houdt. Landen als Groot-Brittannië hebben gekozen voor een districtenstelsel, dat in de praktijk eveneens minderheden buiten de volksvertegenwoordiging houdt.

De kracht van een democratie is af te lezen aan haar omgang met minderheden. De geschiedenis van de SGP laat zien dat onze parlementaire democratie in staat is om groepen mensen een plaats te geven die het niet eens zijn met alle uitgangspunten van ons parlementaire stelsel, maar wél bereid zijn om aan dit systeem volwaardig deel te nemen. Sterker nog: in de Tweede Kamer zijn de SGP’ers Van der Staaij en Van der Vlies bij uitstek de leden die ons allen houden aan de afgesproken parlementaire omgangsvormen.

In 2004 begon het proefprocessenfonds Clara Wichmann een proces voor stopzetting van de subsidies aan de SGP. Het standpunt van de partij over de deelname van vrouwen aan de politiek zou niet meer van deze tijd zijn. Maar het standpunt van de SGP over dit onderwerp is nooit ‘bij de tijd’ geweest, en dat was ook nadrukkelijk niet de bedoeling. Partijen zijn niet alleen democratisch door hun opvattingen, maar vooral door de manier waarop zij deelnemen aan onze parlementaire politiek. Er zijn geen proefprocessen nodig om aan te tonen dat de SGP hier al negentig jaar een bijzondere rol vervult.