Straatdokter Sjaak

‘De man had veel pijn. Last van nierstenen. Hij moest geholpen worden door een uroloog. Als dat niet zou gebeuren zou het alleen maar erger worden: pijnlijker en duurder. Maar ja, niet verzekerd, dus geen zorg.’ Dit is een van de trieste verhalen die ik van Straatdokter Sjaak hoorde toen ik deze week een ochtend meedraaide met zijn spreekuur in Oss. Omdat dokter Sjaak flink zijn best heeft gedaan, heeft de man uiteindelijk tóch de zorg gekregen die nodig is, maar de straatdokter is volop bezig met om liefdadigheid vragen bij tandartsen, apothekers en ziekenhuizen. De hele dag hangt hij aan de telefoon om te proberen dingen voor mensen die zorg nodig hebben voor elkaar te krijgen. Zodat mensen die geen zorgverzekering hebben, toch de zorg krijgen die nodig is. In Nederland is een zorgverzekering verplicht maar je hebt wel een woonadres nodig, dus voor een groeiend aantal dakloze mensen is het probleem niet alleen dat ze geen dak boven hun hoofd hebben, maar ook dat ze geen zorg krijgen als dat nodig is.

Straatdokter Sjaak ziet dat steeds meer mensen dakloos raken. Het aantal groeit snel. Waarom accepteren we dat in zo’n rijk land als Nederland? Ik kan daar met mijn verstand niet bij. Tijdens mijn bezoek mocht ik ook meeluisteren met een teamoverleg van zorgverleners die zich inzetten voor hulp aan dak- en thuisloze mensen. Wat hebben deze mensen hart voor hun werk en hart voor de medemens! Ik was er zeer van onder de indruk. Ze vertelden me dat er op 16 mei een ‘teldag’ is. Toen ik vroeg wat dit was bleek dat er die dag een telling wordt gedaan om te weten wat het aantal dak- en thuisloze mensen in de regio is. Dat is toch niet te geloven? En dan te bedenken dat er nog steeds politici zijn die ontkennen dat groeiende dakloosheid een probleem is.

Naast het grote gevoel voor de medemens werd ik ook geraakt door weer van deze zorgverleners te horen hoe zij tegen de grenzen van het zorgsysteem aanlopen in het goed kunnen doen van hun werk. Een jongen die in de verslavingszorg werkt vertelde me dat hij een man op straat aantrof die zo onder invloed was dat het levensbedreigend was, maar vervolgens krijgt hij mensen achter een bureau aan de telefoon die vinden dat het allemaal wel meevalt. Soms moet hij zelf dingen voor cliënten betalen of voorschieten omdat het door alle bureaucratische toestanden anders niet van de grond komt. Ze zeiden terecht dat veel zorgverleners om deze reden opgebrand raken en/of de zorg verlaten. Dat komt vrijwel nooit omdat de mensen die zorg nodig hebben vervelend voor hen zijn, maar omdat ze helemaal gek worden van dit zorgsysteem.

Ook veel arbeidsmigranten uit Oost Europa melden zich bij het spreekuur van Straatdokter Sjaak. Als ze ontslagen worden, verliezen ze soms ook hun huisvesting en staan direct op straat. Velen slapen in leegstaande schuren of maken een tentje in het bos. Er was een Poolse vrouw: 7 maanden zwanger maar helaas kon ze geen controles krijgen om de gezondheid van de baby in haar buik in de gaten te houden. Ook sprak ik met een vlotte Nederlandse gast. Hij sliep in de crisisopvang waar ik ook een kijkje mocht nemen. Hij verloor zijn werk als planner, had andere emotionele tegenslagen en raakte aan de drank. Daardoor verloor hij zijn huis en zijn zorg. Onder andere met hulp van Straatdokter Sjaak is hij nu op de goede weg. Hij drinkt niet meer, krijgt de zorg die nodig is en voelt zich weer goed. Vanavond ging hij koken voor de andere bewoners van de opvang en hij hoopt snel weer zelfstandig te kunnen wonen. 

Straatdokter Sjaak ziet veel mensen die geen geld hebben voor een zorgverzekering, maar ook steeds vaker mensen die gewoon totaal geen vertrouwen meer hebben in wie dan ook of wie het niet lukt om wegwijs te worden in alle complexiteit van het systeem. Wat zij nodig hebben is iemand die de tijd neemt voor ze, die rustig luistert en met eenvoudige oplossingen komt. Met een klein steuntje in de rug kunnen ze weer  verder in het leven. Maar veel te vaak krijgen ze dat steuntje niet en daarna zijn de problemen (en kosten!) vele malen hoger. 

Eerder liep ik in Rotterdam mee met straattandarts Didi en straatdokter Michelle. Ook hier hoorde ik hoe het aantal mensen dat buiten ons zorgsysteem valt groeit en dat dit tot grote problemen (en uiteindelijk ook kosten!) voor de samenleving leidt. Zowel in Oss als in Rotterdam hoorde ik over het grote belang van goede mondzorg. Regelmatig wordt er een abces aangetroffen in de mond van mensen die geen geld hebben om naar een tandarts te gaan. Hier moet snel hulp voor komen want dit kan in hele korte tijd tot een bloedvergiftiging met vreselijke gevolgen leiden. Maar bij de meeste reguliere tandartsen kunnen deze mensen niet terecht omdat ze de rekening niet kunnen betalen. Dus zijn de mensen aangewezen op de liefdadigheid.

Iedereen zou een dak boven zijn of haar hoofd moeten kunnen hebben. We zijn het rijkste land ter wereld zegt minister-president Rutte. Waarom accepteert hij dan dat het aantal mensen dat dak- of thuisloos is zo snel groeit? En iedereen die zorg nodig heeft, zou goede zorg moeten krijgen. Daarom zouden we moeten stoppen met zorgverzekeraars die vooral sturen op korte termijn kosten in plaats van doen wat nodig is om mensen zo gezond mogelijk te houden (en daarmee hogere kosten te vermijden). Daar blijven we als SP voor strijden.

Tot die tijd zou iedere regio een eigen Straatdokter Sjaak moeten hebben.