Op naar kleine scholen
Twintig jaar lang is schaalvergroting van scholen bewust gestimuleerd. Scholen moesten groter worden zodat verschillende soorten leerlingen elkaar tegenkwamen. En schaalvergroting bespaart geld, bedacht de regering. Gevolg: de schaalvergroting schoot door en er ontstonden leerfabrieken, met in het MBO al gauw 25.000 leerlingen. Het leidt tot vervreemding en onveiligheid.
Na jarenlange discussie is de Tweede Kamer het er nu gelukkig over eens: scholen moeten klein zijn. En ook de regering zegt eindelijk met een plan te komen. Of dat iets gaat veranderen is maar de vraag. Het kabinet heeft bijvoorbeeld niets tegen bestuurlijke schaalvergroting. Dat betekent dat één schoolbestuur soms wel tientallen scholen onder zich kan hebben. Het schoolbestuur kent de leerlingen daardoor nauwelijks en het onderwijspersoneel heeft vrijwel geen invloed op het beleid. De medezeggenschap op deze scholen is niet meer dan een papieren tijger.
Omdat er nauwelijks beleid is rond schaalvergroting, gaan schoolbesturen rustig door met fuseren. Alsof het banken zijn met grootheidswaan, vormen de besturen enorme conglomeraten die grote delen van het land bestrijken. Van diversiteit is geen sprake meer. Zo lang het kabinet niet eens beleid heeft rond schaalverkleining, zou een fusiestop op zijn plaats zijn.
Minstens zo belangrijk is dat er snel beleid komt gericht op schaalverkleining. De invoering van een kleinschaligheidsbonus kan dat bevorderen. Dus geen fusieprikkel, zoals er nu is, maar een beloning voor scholen die kleiner worden. Ook ontvlechting moet mogelijk worden. Daarmee kan een afzonderlijke school uit een groter schoolbestuur stappen. Toekomstige fusies dienen via een fusietoets aan strenge criteria te worden verbonden. Alle betrokkenen – inclusief de Tweede Kamer – moeten tijdig geïnformeerd worden en toestemming geven.
De regering kan op veel waardering rekenen als het werk maakt van schaalverkleining. Maar helaas onderneemt de coalitie weinig tegen de grote macht van de schoolbesturen die het belang van leerlingen ondergeschikt hebben gemaakt aan schaalvergroting. Dat is zonde, want kleine scholen passen uitstekend in ons plan: “De Buurt, de schaal van de toekomst.” Balkenende heeft gezegd het plan te steunen, maar hij laat vooralsnog na het ook mogelijk te maken.
