Het fletse midden
Onlangs was ik bij een debat over de teloorgang van het politieke midden. Dat zijn PvdA, CDA en VVD. Hoe komt het dat deze partijen – na jarenlange dominantie – er niet meer in slagen om hun sterke positie te behouden? Een van de sprekers was PvdA-er Ed van Thijn. Hij voorspelde een ramp bij de volgende verkiezingen, want dan zou er – op grond van de huidige peilingen – geen enkele coalitie te vormen zijn. Ik vond zijn voorspelling veel te voorbarig en daarom onnodige paniekzaaierij. Alsof kiezers toch maar vooral op een middenpartij moeten stemmen, anders komt er rampspoed over het land.
De middenpartijen hebben een probleem omdat de kiezer niet meer klakkeloos achter ze aanloopt. Het zijn ook partijen die zich moeilijk van elkaar onderscheiden, omdat ze grosso modo hetzelfde vinden. Zo hebben PvdA, CDA en VVD de afgelopen 25 jaar gretig het neoliberale beleid omarmd, wat nu zelfs een financiële crisis tot gevolg heeft. Alle drie hebben ze publieke voorzieningen op afstand gezet, wat tot grote ergernis heeft geleid. Mensen herkennen zich niet in grootschalige instellingen waarin hun rol onbeduidend wordt. Er moet dan ook een fundamentele discussie gevoerd worden over toekomstig beleid, want het neoliberale systeem heeft afgedaan.
De middenpartijen zijn niet alleen onherkenbaar, ze zijn ook goed in zwabberen. De PvdA brak de beloftes over het onderzoek naar Irak en het referendum over Europa. Het CDA was eerst tegenstander van een generaal pardon, nu niet meer. De VVD is als neoliberale partij ineens voor de nationalisering van banken. Nog geen maand geleden was dat ondenkbaar.
Kortom, middenpartijen zijn behoorlijk flets. Ze waaien mee met de flow. Is neoliberalisme populair, dan worden zij neoliberaal. Maar nu meer staatsingrijpen onontkoombaar is, steunen ze dat ineens. Een partij als D66 kan ermee wegkomen, want die heeft niets met beginselen. Maar partijen die ooit vanuit een politieke visie zijn ontstaan, tonen weinig ruggengraat als ze nu met alle winden meewaaien. Dan is het begrijpelijk dat mensen kiezen voor een partij met een duidelijk profiel. Dat geldt zeker als die partij midden in de samenleving staat, in plaats van midden in de politiek.
