Schaamte

Herr Fritzl verborg zijn hoofd achter de ordner waarin al zijn misdaden stonden beschreven. De volgende dag bekende hij alles en zei ‘sorry’. Daarmee gaf ie aan nog iets van schaamte te kennen. Schaamte. Sommigen doen er meewarig over, maar schaamte is het product van ons normbesef dat botst met ons bewustzijn van het menselijk tekort. Wie geen schaamte kent mist één van deze twee of beide.

Schaamte is waardevol, maar het blijft een persoonlijk gevoel. Het wordt pas nuttig voor de publieke moraal als van de schaamte blijk wordt gegeven door een schuldbekentenis. Het zeggen van ‘sorry’ geeft daar blijk van. Daarmee wordt nog eens onderstreept wat we eigenlijk al lang met z’n allen wisten. Schaamte. Er is tot nu toe zegge en schrijve één bankier geweest die de moed heeft gehad ‘sorry’ te zeggen voor de rol van de banken bij de huidige economische crisis: Deckers van Lanschot Bankiers.

Schaamte. Daar begint het mee, maar daar eindigt het niet mee. Moraliteit heeft pas zin als ie toegepast wordt in het reële leven. Hoe heeft het zover kunnen komen? Waarom keken de politici tientallen jaren de andere kant uit? Waarom deden de accountants hun werk zo slecht, net zo slecht als de toezichthouders? Waarom hebben de zakkenvullers zo lang hun gang kunnen gaan? Hoe kan het dat ze nog steeds hun zakken vullen? Waarom hebben we zoveel macht gegeven aan mensen die alleen hun eigen korte termijnbelang in het vizier hebben?

Het kabinet broedt nu al weken op een antwoord op de crisis. Ik vrees dat het allemaal ‘hier een beetje meer, daar een beetje minder’ zal worden, met vooral veel verslechteringen voor de gewone man. Daarmee overwinnen we de nu voor iedereen evidente nadelen van het kapitalisme niet. Daar is veel meer voor nodig.