‘We hebben allemaal schuld!’
“We hebben allemaal schuld.” Steeds vaker hoor ik mensen, vooral politici, dit zeggen als ze het hebben over de oorzaken van de crisis die het kapitalisme nu doormaakt. “We jagen toch allemaal de pensioenfondsen op, opdat ze maximale rendementen binnenhalen met de door ons ingelegde premie?”, aldus Wouter Bos op tv.
Deze uitspraak zegt meer over de man zelf dan over de schuld van gewone mensen aan de crisis. Dit is wat ze in de VS blaming the victim noemen. Want wie gaat de prijs van de crisis betalen? Wie worden er ontslagen en hebben daardoor 30 procent minder te besteden? Wie kan geen betaalbaar huis vinden? Wie gaat straks mogelijk betalen voor het overeind houden van de banken?
Door middel van het creëren van deze mist (“we hebben allemaal schuld”), wordt ook geprobeerd de aandacht af te leiden van de échte schuldigen, van de aanstichters van alle ellende. Wie dat zijn? Dat zijn de banken en hun aandeelhouders, die onverantwoorde risico’s hebben genomen. Dat zijn de zogenaamde controleurs die niks deden en het allemaal wel goed vonden. Dat zijn de politici die de overheid uitkleedden en “alle macht aan de markt” verkondigden. Dat zijn de betweters die geloofden in big is beautiful. Dat zijn de neoliberalen, waartoe – onder anderen volgens Frits Bolkestein – alle vaderlandse politici gerekend kunnen worden, met uitzondering van die van de SP.
In reactie hoorde ik Mark Rutte, ook VVD, deze week in het debat over de crisis zeggen: “Maar kijk ook eens naar wat het neoliberalisme ons allemaal aan welvaart gebracht heeft!” Misverstand. De neoliberale visie en aanpak hebben ons geen welvaart gebracht. Integendeel. Het heeft grotere inkomensverschillen gebracht en het fenomeen van de “werkende armen”. Het heeft gemaakt dat we de sociale zekerheid hebben afgebroken en de publieke voorzieningen als onderwijs en zorg hebben verwaarloosd. En, het heeft politici die gingen geloven in de almacht van de markt gemaakt tot promotors van de ieder-voor-zich-mentaliteit.
En die welvaart? Ja, die hebben velen hier in ons land ook. En ja, daar hebben ze zelf hard voor gewerkt. Niemand, en ook het neoliberalisme niet, heeft dat “gebracht”. Sinterklaas is het maar één dag per jaar. Dat zou de man die zegt op te komen voor “hard werkend Nederland” toch moeten weten…
