Weeklog: Alweer een Europese aanval op onze pensioenen

Al jaren komen er vanuit Brussel aanvallen op het Nederlandse pensioenstelsel. Dat er een algemene ouderdomsvoorziening is in de vorm van onze AOW, begrijpt de Europese Commissie nog wel. Maar waarom we met z’n allen sparen in verplichte aanvullende bedrijfspensioenen, waar de werkgever ook aan meebetaalt, dat vindt de Commissie maar onzin. In plaats daarvan moeten mensen zich vooral individueel gaan verzekeren. Dat is niet alleen handig voor de werkgevers maar ook veel beter voor de verzekeringsmaatschappijen die hieraan mooi kunnen verdienen. De nieuwste aanval heet Pan-Europees Pensioenproduct en is ook weer zo’n individuele verzekering. Heerlijk voor de marktfundamentalisten, maar wat mij betreft komt dit wetsvoorstel er niet door.

Aanvullende bedrijfspensioenen zijn er voor werknemers, maar de gemiddelde ZZP’er komt er niet voor in aanmerking, tenzij hij als werknemer al bij zo’n pensioen was aangesloten. Wel kunnen ZZP’ers uit een bepaalde sector een collectieve regeling overeenkomen, maar ook dan blijft het de individuele beslissing van de ZZP’er om zich er wel of niet bij aan te sluiten. Bij werknemers is bewust gekozen voor solidariteit door de aanvullende pensioenen verplicht te stellen. Dat geeft rust en het voorkomt dat je aansluiting bij een pensioenregeling uitstelt, omdat dat allemaal nog ver weg lijkt. Wat mij betreft, geldt hetzelfde voor ZZP’ers: ook de jonge zelfstandigen zullen kosten willen besparen, maar als ze ouder worden, is het nauwelijks nog mogelijk een volwaardig aanvullend pensioen op te bouwen. Vandaar dat een collectieve regeling net als voor de werknemers, belangrijk is.

Voor de Europese Commissie ligt de oplossing niet bij deze verplichte aanvullende pensioenregelingen. Zij ziet liever pensioen als een product van de vrije markt. Het is weer het oude liedje: geen solidariteit, maar via concurrentie kan iedereen instappen in de regeling die het beste past. Maar het is allang aangetoond dat individuele verzekeringen duurder zijn dan collectieve regelingen. Bovendien kunnen de bestaande pensioenfondsen in de verleiding komen om naast het aanvullende pensioen ook zo’n Europees pensioenproduct aan te bieden. Als ze dat doen, vallen ze direct onder het Europese mededingingsrecht. Dan gaat de Commissie kritisch kijken of ze niet bevoordeeld worden ten opzichte van ‘andere marktpartijen’. Het is het zoveelste voorbeeld van ongebreideld marktdenken, populair bij de neoliberale partijen. Ik zal proberen in het Europees Parlement een spaak in het wiel te steken, en onze fractie in de Tweede Kamer doet hetzelfde in Den Haag. We mogen solidariteit niet ondergeschikt maken aan de markt. Daar zijn we als SP voor opgericht.