Weeklog: Europees investeringsfonds van Juncker is vooral van en voor ‘old boys network’
Anderhalf jaar geleden kondigde de voorzitter van de Europese Commissie, Juncker, aan dat hij ervoor ging zorgen dat er in Europa weer geïnvesteerd zou gaan worden. De EU-begroting zou voor €16 miljard garant staan en de Europese Investeringsbank (EIB) voor €5 miljard. Daarmee zouden private investeerders overgehaald moeten worden te zorgen voor aanvullende financiering. In totaal zou zo voor €315 miljard aan innovatieve investeringen moeten ontstaan. Volgens een juichend rapport van de Commissie is in middels al een akkoord bereikt over €100 miljard aan concrete investeringen. Maar wat blijkt? Het geld wordt niet alleen beheerd door onder meer het financiële ‘old boys network’, maar vloeit ook weer toe naar dezelfde vriendenclub. Het Junckerfonds is daarmee niet alleen ondemocratisch, maar mist ook vernieuwingskracht en integriteit.
Een maand geleden verscheen een juichend rapport van de Europese Commissie over het Junckerfonds. Maar liefst 250 projecten zijn al goedgekeurd en een derde van de beoogde investeringen is al binnen geharkt. In dat soort gevallen moet je in Brussel argwaan krijgen. Vooral omdat lidstaten wel projectvoorstellen mogen indienen, en zelf ook geld op tafel moeten leggen, maar geen invloed hebben op de uiteindelijke selectie van projecten. Dat is voorbehouden aan een investeringscomité dat nauw samenwerkt met de EIB.
Ik was dan ook niet verbaasd dat Counterbalance, een maatschappelijke organisatie die de EIB scherp in de gaten houdt, deze maand een rapport uitbracht, waaruit bleek dat drie van de acht leden van het investeringscomité bedrijven vertegenwoordigen die al eerder leningen van de EIB ontvingen. Counterbalance onderzocht 57 projecten die door de EIB uit het Junckerfonds werden betaald en daarvan waren er 20 vergeven aan oude bekenden van de EIB. Dat mag, maar zeker als leden van het investeringscomité zelf al aangeven over sommige projecten in verband met belangenverstrengeling niet te willen meebeslissen, dan is een sterke democratische controle op dat comité en op de EIB meer dan ooit noodzakelijk.
Dit najaar gaan we in het Europees Parlement de begrotingsverantwoording van de EIB bespreken over het jaar 2015. Dan mag de EIB komen uitleggen hoe het kan zijn dat het op vernieuwing gerichte Junckerfonds in handen heeft kunnen komen van zoveel oude bekenden. Hoe het investeringscomité tot selectie van projecten komt, blijkt niet uit de website van de EIB. Wat wordt er precies besproken? En met wie hebben de leden van het comité allemaal contact?
Over het Junckerfonds schreef ik al eerder een kritische column: er worden risico’s genomen met belastinggeld en de nationale parlementen hebben er niets over te zeggen. Dat geeft lobbyisten vrij spel, tenzij er een strak integriteitsbeleid is en iedere vorm van belangenverstrengeling wordt voorkomen. Met Counterbalance denk ik dat alleen intensieve controles vanuit de Europese Rekenkamer, de Europese Ombudsman en het Europees Parlement het ‘old boys network’ kunnen terugdringen. Daar ga ik me dit najaar voor inzetten. Wel een hoop gedoe, alleen maar omdat Juncker nationale regeringen aan banden legt via de begrotingsregels en zijn macht via een Europees Investeringsfonds wil vergroten.
