Wanneer eindigt het Somalische lijden?

Soms stel ik mij voor om in Mogadishu als toerist een kopje koffie te kunnen drinken in een vreedzaam Somalië. In een koffietent waar je met de eigenaar een praatje kunt maken over die verschrikkelijke burgeroorlog die gelukkig al lang voorbij is terwijl je ondertussen geniet van een prachtige uitzicht op de Indische oceaan. Maar dat moment zal nog wel even op zich laten wachten. Al twintig jaar duurt de burgeroorlog in Somalië zonder dat er enig uitzicht is op een spoedig einde ervan.

Verpest door het Westen

Het is al jaren de grootste humanitaire crisis in de wereld door de dodelijke en zichzelf versterkende combinatie van burgeroorlog en voedseltekorten. Het is niet meer dan logisch dat u zich dan afvraagt wat we kunnen doen om een einde aan deze tragedie te maken. Maar het is helaas ook zo dat er geen gemakkelijke oplossing is. Erger nog is dat het Westen de burgeroorlog in Somalië tot nu toe alleen maar verlengd heeft.

De beste kans op vrede in de afgelopen twintig jaar heeft het Westen in 2006 verpest. In dat jaar ontstond door de opkomst van de islamitische rechtbanken voor het eerst een min of meer stabiele situatie. Maar het Westen zag in de rechtbanken ten onrechte een nieuw fundamentalistisch bewind dat zo snel mogelijk moest worden verwijderd. Dat de islamitische rechtbanken dat niet waren kan het beste worden geïllustreerd door het feit dat hun leider (Sjeik Shariff) tegenwoordig is opgenomen in de door het Westen gesteunde ‘overgangsregering’ TFG (Transitional Federal Government.

De VS steunden in 2007 een inval van Ethiopische troepen die Somalië opnieuw in het moeras van de burgeroorlog heeft gestort. Ditmaal door de opkomst van de Al Shabaab die de islamitische rechtbanken heeft vervangen en vele malen radicaler is en met recht fundamentalistisch kan worden genoemd. Ethiopië heeft zich al weer teruggetrokken maar Somalië is nog steeds het toneel van eindeloze gevechten tussen de Al Shabaab en de door het Westen gesteunde TFG. De bevolking is zoals altijd het slachtoffer. Nog meer Somaliërs vluchten nu naar het buitenland. Meestal is dat naar Kenia.

Drie generaties vluchtelingen

Gisteren bezocht ik met SP-fractievoorzitter Emile Roemer, senator Eric Smalig en fractiemedewerker Riekje Camara het vluchtelingenkamp Dadaab in Noord-Kenia. Daar is na twintig jaar de derde generatie Somalische vluchtelingen geboren. Hun moeders zijn in het kamp geboren. Velen zullen nooit meer terugkeren. Maar in Kenia hebben ze geen recht om het kamp te verlaten of te werken. Een vorm van struisvogelpolitiek waar de vluchtelingen vooral zelf slachtoffer van zijn.

Kenia stelde zich als buurland tot nu toe redelijk neutraal op richting Somalië. Recentelijk probeert het echter samen met de VS door steun aan bepaalde milities (gelieerd aan de TFG) een ‘bufferzone’ op te zetten in het grensgebied met Kenia. Het zal waarschijnlijk leiden tot nog meer oorlog en nog meer vluchtelingen. Maar ook de EU gaat niet vrijuit. Sinds kort traint de EU soldaten van de TFG in Oeganda. De TFG is geen ‘good guy’ maar een disfunctionerende, alleen door het Westen overeind gehouden ‘overgangsregering’ die slechts beperkte delen van Somalië controleert. Enorme aantallen soldaten lopen over naar de Al Shabaab. De EU traint dus ook de Al Shabaab en verlengt daarmee opnieuw de oorlog. De Nederlandse regering doet gelukkig niet mee aan deze EU-traininingsmissie al zijn wij wel deel van de Europese Unie.

Misschien dat het mogelijk is om in het relatief stabiele Somaliland (Noord-Somalië) of in de toekomst zelfs in Puntland (Midden-Somalië) met ontwikkelingssamenwerking een kleine bijdrage te leveren aan het verbeteren van het lot van de Somalische bevolking. Maar vrede in Somalië zal uiteindelijk van de Somaliërs zelf moeten komen. Er is alle reden om sceptisch te staan tegenover pogingen van het Westen om de burgeroorlog in Somalië te beëindigen. Deze burgeroorlog niet verergeren was en is tot nu toe al teveel gevraagd. Toch hoop ik dat ik niet te lang meer hoef te wachten op mijn kopje koffie in Mogadishu.

Deze column verscheen eerder op de website www.viceversaonline.nl