Halfpensioen

De aankondiging van de Dalai Lama dat hij zal aftreden als politiek leider kwam niet als een verrassing. Al heel lang geleden heeft hij de wens uitgesproken dat er eigenlijk een vrij gekozen leider moet komen. Hoewel er aan het vertrek van deze charismatische man nadelen kleven, zijn er mogelijk ook voordelen te bespeuren. China heeft in ieder geval haar ongenoegen geuit over de aankondiging van de Dalai Lama en spreekt van een ‘trucje om de internationale gemeenschap te misleiden.’ Voor Chinese begrippen is dat een vorm van erkenning dat er iets belangrijks gaat gebeuren.

De grootste fout die de opvolger van de Dalai Lama kan maken, is pogen op hem te lijken. De Dalai Lama is uniek en onnavolgbaar. Bij mijn ontmoetingen met hem raakte ik onder de indruk van zijn scherpe inzichten die hij verpakt met humor en een aanstekelijke lach. Voor velen is de Dalai Lama niet alleen een geestelijk leider maar ook een geestige leider. Het feit dat de nieuwe politieke leider van de Tibetanen straks gekozen zal zijn, verschaft hem een andere legitimiteit. De legitimiteit van gekozen leiders is in het Westen groter dan die van leiders door geboorte. Daar zit natuurlijk ook een deel van het bezwaar van China. In plaats van vrije verkiezingen van een nieuwe politiek leider door de Tibetanen in ballingschap zouden de Chinezen veel liever zelf een nieuwe Dalai Lama hebben aangewezen. Dat zou dan een leider zijn geweest met een blik op Peking. Vanzelfsprekend zitten de Tibetanen daar niet op te wachten. Het zou de Tibetaanse strijd enorm op achterstand hebben gezet.

Een belangrijke lakmoesproef voor de nieuwe politieke leider wordt de ontvangst in het buitenland. Ondanks bezwaren van China werd de Dalai Lama ontvangen door president Obama, door Bondskanselier Angela Merkel en eerder door de Franse president Chirac. Bij de gesprekken die toen werden gevoerd ging het steevast over politiek. President Obama sprak zich onomwonden uit voor het behoud van de Tibetaanse religieuze, culturele en taalkundige identiteit en voor de bescherming van mensenrechten van de Tibetanen in China. Dat is nog eens wat anders dan de positie die de Nederlandse regering koos. Bij het laatste bezoek van de Dalai Lama in 2009 weigerde premier Balkenende een ontmoeting en wenste minister Verhagen van Buitenlandse Zaken de Dalai Lama alleen als geestelijk leider de hand te schudden.

De nieuwe politieke leider van de Tibetanen moet maar snel een reisschema opstellen en vooral ook Nederland bezoeken. Ik zal dan bepleiten dat de Tweede Kamer hem ontvangt. De Dalai Lama noemt zichzelf ‘halfgepensioneerd’ omdat hij wel de spiritueel leider blijft van het Tibetaanse boeddhisme. Die halfpensionering is hem van harte gegund.

Deze column verscheen in het blad “Tibet Nu” van juni 2011