Crisis in de rechtsstaat?

In de Volkskrant van afgelopen zaterdag stond een paginagroot artikel van professor Ton Derksen over de herziening van rechterlijke uitspraken. Onder herziening verstaan we de mogelijkheid om een strafzaak opnieuw aan de rechter voor te leggen als de uitspraak weliswaar onherroepelijk is geworden, maar er nieuwe feiten bekend zijn die – had de rechter ze eerder vernomen – tot vrijspraak zouden hebben geleid.

Het is een actueel onderwerp. Nog niet zo lang geleden kwamen twee rechterlijke dwalingen aan het licht: de Puttense moordzaak en de Schiedammer Parkmoord. En daar komen de zaken van Lucia de B. en Ina Post, waar herzieningsverzoeken voor ‘lopen’, misschien nog bij.

Het is echter niet zo eenvoudig om een herziening te krijgen. Dat komt doordat de Hoge Raad het begrip ‘nieuwe feiten’ heel beperkt uitlegt. In de zaak van de verpleegster Lucia de B., die is veroordeeld voor het vergiftigen van zieke kinderen, is er bijvoorbeeld een groep deskundigen opgestaan die heeft aangetoond dat het omstreden medicijn dat gebruikt is de dood van de slachtoffertjes niet kan hebben veroorzaakt. Bovendien is er verkeerd omgegaan met statistische gegevens, zeggen zij. Een van die deskundigen is professor Ton Derksen.

Kort en goed is nu de vraag of de mening van een zo’n deskundige als een nieuw feit kan worden beschouwd. De Hoge Raad heeft hierover nog geen uitspraak gedaan. Zeker is dat de mogelijkheden om herziening van een rechterlijke uitspraak te krijgen veel ruimer moeten worden. Ton Derksen bepleit in zijn artikel dat er een onafhankelijke instantie moet komen – een zogenaamde Revisieraad – die dit soort verzoeken om herziening gaat onderzoeken. Dus niet de rechter zelf zoals nu nog het geval is.

Ik ben dit helemaal met Ton Derksen eens. Sterker nog, op 7 maart van dit jaar mocht ik voor de SP een symposium organiseren over ditzelfde onderwerp. Vier hoogleraren zetten toen uiteen dat er een onafhankelijke Revisieraad moet komen. Hun toespraken zijn terug te vinden in het door de SP van dit symposium gemaakte boekwerkje Crisis in de rechtsstaat? Goed om te lezen onder de kerstboom de komende dagen.