De negentig procent eist zeggenschap

Er was geen agenda. Geen woord­voerder. Wel vernielingen, geweld en negatieve publiciteit. Toen er eindelijk acht woordvoerders naar voren traden, werden die meteen bedreigd vanuit de groep zelf, voor als ze het zouden wagen om namens hen Macron te spreken.

Toch waren de mensen in de hesjes eindelijk zichtbaar. Ze ontketenden een debat. Hadden ze niet een punt? Het ging de Gele Hesjes niet alleen om de prijs van diesel, zo werd hen zelf al snel duidelijk. Het ging om het establishment, dat hen ongestraft richting de afgrond bleef duwen en lacherig deed als ze daar wat van zeiden. Het ging om de dalende koopkracht, gebrek aan waardering, gebrek aan toekomst, gebrek aan zeggenschap over hun eigen leven.

Emancipatie in de praktijk

Een ruime meerderheid van de Fransen steunt hen. Dat wisten de Gele Hesjes zelf ook toen ze begin december 40 eisen bij Macron neerlegden. Natuurlijk moest de accijnsverhoging van tafel. Maar ook: een oplossing voor dakloosheid, een progressiever belastingstelsel, gezondheidszorg voor iedereen, meer vaste contracten, terugdraaien van verlaging of vrijstelling van belasting voor bedrijven, investeringen in duurzaam openbaar vervoer, regulering van de huurprijzen, en een onmiddellijk einde aan het sluiten van spoorwegen, postkantoren, scholen en zieken­huizen.

Dit is hoe emancipatie werkt. Hoe ­een ongestuurd protest gaandeweg richting krijgt en geïsoleerde ervaringen in collectieve eisen omvormt. Hoe mensen, die los van elkaar tegen dezelfde muur oplopen, samen de hele fundering ervan aan het wankelen kunnen brengen. Of in de woorden van Édouard Louis, die in het pamflet ‘Ze hebben mijn vader vermoord’ de Franse staat genadeloos aanklaagt: “Een sociale beweging […] ontstaat wanneer mensen die zeggen ‘Ik lijd door immigratie en onder mijn buurvrouw die van een uitkering leeft’, gaan zeggen: ‘Ik lijd door degenen die mij regeren. Ik lijd door een klassensysteem.’”