Atlas van de macht - Zorgverzekeraars (2018)

Macht zichtbaar

Als je macht bij zorgverzekeraars zichtbaar maakt, wat zie je dan? Met die vraag is het Wetenschappelijk Bureau van de SP de Atlas van de Macht gestart. We hebben onderzocht wie het voor het zeggen hebben bij zorgverzekeraars en wat deze bestuurders in het verleden hebben gedaan. De vier grootste zorgverzekeraars zijn Achmea, VGZ, CZ en Menzis. Uit onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) blijkt dat zij samen 88% van de verzekerden hebben. Vanwege deze marktmacht van enkelen, een zogenaamd oligopolie, hebben we alleen naar deze vier gekeken. Daaruit blijkt dat de bestuurders van zorgverzekeraars twee keer vaker uit de financiële sector (61%) komen dan uit de zorg (32%).

Van alle leden van de raden van commissarissen en raden van bestuur van zorgverzekeraars is uiteengezet wat hun huidige functies zijn en wat zij in het verleden hebben gedaan. Vervolgens zijn al deze functies opgedeeld in sectoren. Daaruit blijkt dat de meeste bestuurders in de financiële sector werken of hebben gewerkt. Op 2 staat de sector industrie, met 49% van de bestuurders die in deze sector werken of hebben gewerkt. Daarna volgen sectoren die duidelijke banden hebben met de financiële sector. Op 3 staan namelijk accountant- en adviesbureaus (41%), daaronder valt onder andere het belastingadvies van KPMG. Op 4 staan belangenorganisaties met 41%, waaronder bijvoorbeeld de Nederlandse Vereniging van Banken valt. De gezondheidszorg staat als leverancier van bestuurders op plek 7. Een bestuurder kan uiteraard een achtergrond in meerdere sectoren hebben. De som van de percentages komt daarom boven de 100% uit. Het is allemaal zichtbaar op de kaart onderaan de pagina.

Beslissen over zorg

Zorgverzekeraars beheren een grote pot van tientallen miljarden aan premiegeld van alle verzekerden. Op zich is het niet heel gek dat we het beheer van zoveel geld overlaten aan mensen met een financiële achtergrond. Het probleem is dat zorgverzekeraarbestuurders ook beslissen over de zorg die verzekeraars vergoeden. Terwijl zij op basis van hun achtergrond niet per se verstand hebben van zorg.

Sinds de invoering van het marktstelsel in de zorgverzekering duiken er voorbeelden op van zorgverzekeraars die zich mengen in de praktijk van zorgverlening. Voorbeelden daarvan zijn de behandelindex voor fysiotherapeuten en de verplichte ROM-lijsten in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). Wat de inmenging van zorgverzekeraars doet met fysiotherapeuten blijkt in dit fragment van Zorg.nu. De zorgverzekeraars kunnen fysiotherapeuten beperken in het aantal behandelingen dat ze iemand kunnen verlenen. Ook al heeft de patiënt meer behandelingen in zijn pakket zitten.

Een ander voorbeeld is dat zorgverzekeraars GGZ-instellingen verplichten om lange vragenlijsten te gebruiken om controle uit te kunnen oefenen. De zogenoemde ROM-lijsten. Veel zorgverleners ervaren het als overbodige bureaucratie en vrezen voor de privacy van hun patiënten, omdat de opgehaalde informatie naar een centraal punt gaat, de Stichting Benchmark GGZ (SBG). Zelf zouden zij deze lijsten niet invoeren, maar bestuurders van zorgverzekeraars kennelijk wel. Door acties van zorgverleners, verenigd in de groep Stop Benchmark met ROM, is het inmiddels niet meer verplicht om de informatie op te sturen in afwachting van een uitspraak van de rechter.

Hoe het anders kan

De verzekeringsgedachte begint bij de vaststelling dat de gevolgen van het lot ons allemaal kunnen treffen. Samen vangen we dat zoveel mogelijk op door via premiebetaling geld bij elkaar te leggen in een pot, waar iedereen wat uit mag gebruiken als dat nodig is. Een zorgvergoeding dus als je been gebroken is. In plaats van dat we aan het lot zijn overgeleverd, krijgen we zo zeggenschap over ons leven. Het organiseren van solidariteit draagt daarom bij aan onze vrijheid.

Om de autonomie van zorgverleners te vergroten en solidariteit in de zorgverzekering te verstevigen, stelt de SP een Nationaal ZorgFonds voor. De zorgverzekeraars gaan daarbij op in één Nationaal ZorgFonds, waarbij de regering en de Tweede Kamer bepalen wat wel en niet vergoed wordt. Met dit plan worden ook ggz, tandheelkunde en fysiotherapie standaard vergoed. Ook wordt het zorgfonds democratisch bestuurd, onder andere door zorgverleners. Daardoor wordt hinderlijke inmenging van zorgverzekeraars tegengegaan. Wil je meer weten over het Nationaal ZorgFonds? Ga naar www.nationaalzorgfonds.nl.

Op deze kaart staan alle bestuurders van Achmea, VGZ, CZ en Menzis verbonden met de sectoren waarin ze werken of werkten. Klik op de elementen om meer informatie te zien. Klik bijvoorbeeld op een persoon om te zien welke functies deze allemaal heeft en heeft gehad. Houd je muis boven een persoon om uit te lichten met welke sectoren die verbonden is. Houd je muis boven een sector of zorgverzekeraar om te zien wie daarmee verbonden is. Klik op een bolletje en houd je muis boven een andere om uit te lichten via welke personen, sectoren of zorgverzekeraars zij verbonden zijn