Luchtvaart moet eraan geloven
Volgens de Europese milieucommissaris Stavros Dimas zal ook de luchtvaart binnenkort te maken krijgen met de strijd tegen klimaatsverandering. Hij wil later dit jaar pleiten voor een vorm van emissiehandel, maar vindt daarbij de industrie én belangrijke Europese collega’s op zijn pad. SP Europarlementariër Kartika Liotard steunt Dimas, maar wijst tegelijkertijd op het ‘te-weinig-te-laat’ karakter van zijn voorstel: ‘Een bewustwordingscampagne en dwingende maatregelen als kerosine-accijns en belasting op tickets zijn onvermijdelijk’.
Europa-voorzitter Barosso en industrie-commissaris Verheugen gedogen voorlopig de klimaatsinspanningen van hun college Dimas, maar de teugels worden wel strak gehouden. Volgens beide heren, gesteund door de luchtvaartlobby, gaat het terugdringen van de CO2-uitstoot door vliegverkeer ‘ten koste van de economie en de Europese concurrentiepositie en is daarmee strijdig aan de zogenaamde ‘Lissabon-doelstellingen’ die van Europa de meest competitieve markt van de wereld moeten maken. Als dát het uitgangspunt van Europa is zijn we mooi klaar. Dat zou betekenen dat elke milieuwinst uitsluitend gehaald moet worden uit betere motoren of efficiënter gebruik van energie. En dat gaat niet lukken. In die zin verdient commissaris Dimas alle steun die hij kan krijgen.
Volgens Dimas zal de luchtvaart aan de emissiehandel moeten: het kopen en verkopen van het recht om de lucht te vervuilen. Daar zijn grote nadelen aan verbonden, maar onder bepaalde voorwaarden zou het een bijdrage kunnen leveren aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Maar afspraken over handel in vervuiling alléén lossen niets op. Zeer concrete en bikkelharde doelen, grenzen en deadlines zullen nu eenmaal gesteld moeten worden. En dat zal hoe dan ook moeten leiden tot afname van het vliegverkeer en om te beginnen aan een einde van de groei. Ook consumenten zullen dus moeten leren leven met minder.
En daar is meer voor nodig. Ten eerste het lef om dat zo te stellen, om in eigen vlees te snijden en daarbij geen zachte heelmeester te zijn. Andere instrumenten komen dan in het vizier, zoals eindelijk een BTW op tickets en accijns op kerosine. Want het vliegverkeer is nog steeds een belachelijke uitzondering op alle regels. De prijs die burgers voor hun benzine betalen bestaat voor meer dan de helft uit belasting, heffingen en accijns, en over elk biljet in het openbaar vervoer wordt BTW betaald. Hoog tijd om aan deze subsidiëring van de luchtvaart een einde te maken.
Hoewel Dimas zegt daar niet veel voor te voelen, zou hij er goed aan doen zijn troeven nog eens nader te beschouwen. Want voor een dergelijke vliegtax en kerosine-accijns kan hij notabene zelfs een liberale hardliner als Gerrit Zalm tot zijn medestanders rekenen. De Tweede Kamer nam eerder dit jaar zo goed als unaniem (alleen de LPF stemde tegen) een motie van SP Kamerlid Krista van Velzen aan, die de regering opdraagt in Brussel actief te pleiten voor zo’n belasting op het vliegverkeer. En in tegenstelling tot de handel in emissierechten kan belasting niet worden afgeschoven op ontwikkelingslanden. Bovendien valt daarmee veel beter af te stemmen hoeveel vermindering van CO2 uitstoot we willen bereiken, je kunt er als het waren mee fine-tunen. Als dat ‘Europawijd’ wordt ingevoerd heeft het ook geen gevolgen voor de concurrentiepositie van maatschappijen of lidstaten.
Vrijdag 29 augustus bracht de milieucommissie van het Europees parlement een rapport uit over wat de EU moet doen om klimaatsverandering te bestrijden. Halverwege september zal de commissie daar over debatteren en in november stemt het parlement over de voorstellen. Mijn inbreng daarin zal zijn dat de EU zich niet beperkt tot emissiehandel, maar harde CO2 doelstellingen formuleert en daarvoor alle nodige middelen inzet: zéker een accijns op kerosine en BTW op tickets, maar ook een extra heffing op korte vluchten en lege stoelen. Consumenten zullen daarnaast bewust gemaakt moeten worden van de noodzaak en meer er moet veel meer aandacht – en concreet beleid en geld - komen voor alternatieve energiebronnen. Als Dimas en Zalm zich daar ook hard voor durven maken is er nog een kans dat Europa haar steentje tegen klimaatsverandering bijdraagt.