2013: Wie betaalt de crisis?

Bij aanvang van dit nieuwe kalenderjaar is ons land in mineur. Het vertrouwen van de mensen sijpelt weg, en daarom zijn de bestedingen van de meesten fors teruggelopen, al was daar met Sinterklaas en Kerst in de winkels weinig van te merken. Toch ligt het bestedingsniveau nu op het niveau van elf jaar geleden. Het gevolg is dat de crisis zich steeds verder verdiept en de werkloosheid steeds sneller oploopt.

Al sinds de crisis van de jaren dertig van de vorige eeuw weten we dat de overheid in tijden van laagconjunctuur moet investeren en in ieder geval geen grote bezuinigingen moet doorvoeren. De lessen van de geschiedenis zijn echter aan dit VVD-PvdA-kabinet niet besteed. In plaats van al geplande investeringen naar voren te halen, heeft men besloten dat er in totaal om en nabij 45 miljard euro (Rutte I + ‘Kunduz’ + regeerakkoord Rutte II) bezuinigd moet worden. En waarom? Omdat Brussel voorschrijft dat ons land geen groter tekort op de begroting mag hebben dan 3 procent. Vicepremier en minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher (PvdA) liet afgelopen zaterdag in De Telegraaf nog maar eens weten dat de Brusselse afspraken voor hem heilig zijn. Hij sluit verdere bezuinigingen op de sociale zekerheid niet uit. „Wij zijn aangesteld om te zorgen dat het land weer uit de crisis komt.”

Onze nationale schuld is in internationaal perspectief niet uitzonderlijk. Desalniettemin is het goed permanent aandacht te hebben voor de beheersbaarheid van de overheidsfinanciën. Maar het gaat nu om de timing, en de manier waarop er door het kabinet wordt bezuinigd. De timing is desastreus, de economie wordt veel schade toegebracht en de inkomsten van de overheid lopen mede daardoor verder terug. Ook in dit nieuwe jaar zullen we te maken krijgen met een tegenvallende economische ontwikkeling. De bezuinigingsdrift van Rutte II is daar debet aan, en daarmee komt de uitlating van Lodewijk Asscher – „wij zijn aangesteld om te zorgen dat het land weer uit de crisis komt” – wel in een erg raar daglicht te staan.

De wijze waarop bezuinigd wordt, geeft des te meer te denken als je je realiseert dat de sociaal-democraten deel uitmaken van de regering: een verhoging van het eigen risico in de zorg; forse verhoging van de huren; afbraak van de sociale werkvoorziening; de WW wordt beperkt tot één jaar en daarna volgt bijstand; en nog veel meer van dit soort maatregelen. Er wordt niet alleen schade toegebracht aan de economie, ook onze samenleving wordt geschaad en de solidariteit wordt uitgehold.

Het zal bij deze crisis niet anders gaan dan bij eerdere crises: de gewone mensen gaan de rekening betalen. Tenzij progressieve mensen een sterk en strijdbaar bondgenootschap weten te smeden. Het succes van de campagne van het Metropole Orkest bewijst dat actie helpt. Ik wens u en de uwen een strijdbaar 2013. Gelukkig Nieuwjaar!

Deze column verscheen op 2 januari in NRC